shkarko - Syri 3

317 Perënditë kishin etje
Krishti bizantin. Arbëria që në këtë kohë supozohet të ketë
qenë si entitet teritorial e gjuhësor, i fatit gjeopolitik të të dy
kishave. Mbase kjo ndarje s’do të ketë qenë fort e
dhembëshme, apo ne s’kemi shënime për pikëllimin e
meshtarëve katolikë të Arbërisë, kur grigja e tyre përgjysmohej
nga kisha bizantine. Mbase, po ta vejmë veshin në gjoksin e
Nënës, do ta ndjejmë në largësinë e shekujve uturimën e
pikëllimit kolektiv të ndarjes - të ekzilit skizmatik. Shpirtërisht,
shumë nga shtetasit e Arbërisë, u kthyen në gjysëm të rrugës
së Jezusë - në Konstantinopol.
Në studimet historikogjuhësore të shqipes pranohen
ndikimet, huazimet e konsiderueshme të helenizimit nëpërmes
kishës ortodokse, jo vetëm në leksik por edhe në alfabet -
procese të cilat vazhduan ta sfidojnë autoktoninë shqipe por
edhe ndikimin e mëparshme të kishës katolike. Këtu fillon
muzgu i dyfisht aziatik i shqiptarëve, për ta arritur errësimin
më të madh kur sllavët u bënë pronarë të kishave bizantine
arbërore veçant pas rënjes së Konstantinopolit nën sundimin
turk. Pastaj gjuha shqipe u rropat të shpëtojë nga vërshima e
një kulture tjetër aziatikeislamike - të mbrohet nga gjuha turke,
që s’ishte as indoevropiane. Në vitin 1479 nata e gjatë
atiatikeislamike e mbuloi përfundimisht ditën e zvetnuar
shqiptare. Pas gjithë këtyre sulmeve të gjithanshme që i
bëhen gjuhës shqipe, si ndikime, huazime, u bë edhe errësimi
i areave gjuhësore. Për këtë fërkim ndikues të gjuhëve të
Siudhesës, Kristian Sandfeldi e përdori nocionin gjuhësor
“Linguistique balkanique”, bile asociativisht, si njëfar tërësie,
siç konstaton ai vet: “... Formuar sipas modelit të termave
“filologji romane", “filologji gjermane” etj Dominimi “filologji
ballkanike” indicon një grup gjuhësh si objekt i një studimi
special". Kjo s’është thënë rastësisht, as joshkencërisht.
Gjatësia e kohës, përplasja gjuhësore në një teritor tepër të
ngushtë krijoi të përbashkëtën gjuhësore ballkanike për
studime sociolinguistike e psikolinguistike.