shkarko - Syri 3

Arti shtetëror i letërsive të verbëra
Ekzorciusi politik
76
Letërsia ideokomuniste duke i shfrytëzuar të gjitha
përvojat totalitare “e zgjidhi dilemën e shekullit të Rusosë” në
mënyrën më rutinore: ngurosi shkrimtarin - lexuesin -
protagonistin në trekëndëshin metafizik. Ky trekëndësh, në të
gjitha interpretimet ishte i determinuar të japë të njëjtin rezultat
ideologjik.
Në të gjitha shtetet ideokomuniste ky trekëndësh letrar
u bë masë e vetme e të gjitha rezultateve ideoletrare, si
ristrukturim i diakronisë dhe sinkronisë. Faktorët më
tradicionalë, si religjioni, morali, folklori, patriotizmi, sipas
marrëveshjes tematike, heshtazi, filluan të mënjanohen në
pozita sekondare. Ato e kishin sosur misionin e tyre historik.
Për shkaqe fort të kuptueshme, kjo letërsi socrealiste i është
rreshtur terrenit më sizmik - terrenit të tipologjisë. Në fillim të
këtij procedimi të ideostrukturimit, sistemi politik i përvetësoi
shënjuesit gjuhësorë si zëvendësim të tipologjisë.
Keqpërdorimi i ligjeve sintaktike krijoi trekëndëshin literam,
sipas modelit të lashtë sintaktik: subjekti - predikati –
objekti 1)
që në letërsi do të lexohet: shkrimtari - protagonisti -
lexuesi. Duke u nisur nga fillet e sockomunizmit, gati një
shekull të vjetër, në studimet historikoletrare, teorikoletrare,
kritikoletrare apo nga krijimtaria artistikoletrare, nga
1) Nga Aristoteli e këtej fjali bazike është konsideruar fjalia
trielementëshe: Subjekti-Predikati-Objekti. Fjalia tridimensionale me
predikat pasiv , përkundër përpjekjeve, nuk arritj të hyjë në
strukturën gjuhësore. Struktura e fjalisë biodemokratike amerikane e
arriti strukturimin tredimenzional me predikat neutral.