shkarko - Syri 3

155 Simbolika kondensuese dhe simbolika e
referencës
në letërsi, është bërë shumë kategorike, sa që do të paraqitet
plotësisht me suprimaci gjuhësore e tipologjike- tautologjike
në çdo nyjëtim konceptual:
shenjuesi patriotik - i shenjuari patriotik
shenjuesi religjioz - i shenjuari religjioz
shenjuesi moralist - i shenjuari moralist
shenjuesi ideologjik - i shenjuari ideologj
Këtë procedim sintagmatik, mikroteksti që korrespondon
me romanin eseistik ose me poezinë figurative, e krijon
iluzionin se i është shmangur tautologjisë së kësaj sintagme.
Iluzioni i mënjanimit të kësaj sintagme të antikitetit, tek
mikroteksti, arrihet vetëm nëpërmes digresionit episodik, ose
tek poezia, duke e lënë fjalinë e cunguar. Këmbimi i
shumësisë së situatave në romanet eseistike, apo tentimi i
figurës për ta prishur gravitacionin e trekëndëshit tipologjik ose
të sintagmës së fortë antike, s’është arritur në letërsinë
botërore. Mundësisë së shpëtimit nga trekëndëshi i nyjëtuar
tipologjik dhe prej sintagmës së antikitetit, më shumë i afrohet
mikroteksti.
Po të bëjmë një krahasim mbase të pranueshëm: veprën e
Dostojevskit “Krimi dhe dënimi” ta definojmë si makrotekst
dhe “Faustin” e Gëtes ta definojmë si mikrotekst, do të
gjendemi para të njëjtit fakt: të dy shkrimtarët lektisin
ringjalljen shpirtërore e fizike të Lazrit të Biblës. Raskolnikovi i
Dostojevskit që i takon makrotekstit; trekëndëshit të nyjëtuar
të shërimit shpirtëror dhe sintagmës së fortë të tragjedive
antike, mbetet përgjithmonë në varrin e vet të krimit. Letërsia
botërore e ka pranuar që në fillim trekëndëshin e shpëtimit
moral, politik, e ortodoks të Raskolnikovit, por e vërteta
qëndron në gjeniun e ndërdijshëm të Dostojevskit.
Raskolnikovi mbeti përgjithmonë në dhomën e krimit; ai nuk u
ringjall si Lazri. Psikoanaliza ka vërtetuar se Dostojevski kur
kishte qenë fëmijë e kishte parë ujkun dhe kishte diçka
likantropike në shkrimet e tij.