shkarko - Syri 3

Prej modeli tipologjikogjuhësor
ortodoks e deri tek modeli
tipologjikogjuhësor ideokomunist
“Në fillim ishte Fjala”
Çdokush që ka lexuar sadopak letërsinë ruse, ka
vërejtur se faktorët: sllavë, ortodoksë, moralofoklorikë, përherë
gjenden brenda tautologjisë sintaktike e tipologjike.
Puritanizmi moraloortodoks, përkundër snobizmit për imitimin
sallonian frëng, tek shkrimtarët rusë ka kushtëzuar që,
protagonisti, sado i keq të ketë qenë, sipas skematizmit
moralopatriotik e ortodoks, më në fund, sipas tautologjisë
tradicionale të pendimit, duhet “të shpëtojë” moralisht, qoftë ai
Judushka i Shqedrinit, Obllomovi, Pluishkini, Çiqikovi,
Sobakijeviqi, Bezuhovi apo kalorësi i dashurisë akcidentale -
Andrea Bulba, e deri tek Dimitri Karamazovi. Këtë
puritanizëm, me frakun e psikoanalizës rusoortodoks e
shpalos më së qarti Dostojevski në “dy veprat” e veta: “Krimi”
dhe “Dënimi”. Roli shpëtimtar i shkrimtarëve rusë, kësaj
letërsie ia ka mohuar protagonistin e identitetit. (Me
nikoqirllëkun e bletës Vladimir Iliqi e ka shfrytëzuar këtë
dobësi morale, patriotike, fetare ruse, për ta promovuar idenë
e vet filozofike, më në fund edhe për ta realizuar).
Dy protagoniste: njera në Rusi e tjetra në Francë, para
të njëjtës situatë mekatnore, reagojnë në mënyra të
ndryshme. Akti i vetvrasjes së Ana Karaninës dhe i Ema
Bovarit, ndryshon jo vetem teknikisht por edhe moralisht.