shkarko - Syri 3

139 Dogana e letërsisë shqipe
Atëherë dhe sot, ishte e qartë dhe është e qartë
tendenca, që ideja e partisë të materializohet në konstruktin
e protagonistit, që lexuesi ta shihte sa më qartë shembullin e
lartësisë ideore. Partia i shndërronte në shenjues gjuhësorë të
gjithë shembujt ideorë të kulturës shqiptare. Reduktimi i idesë,
decidivisht duhej të shndërrohej ose në shenjues kategorik
pozitiv ose në shenjues kategorik negativ. Shenjuesi, i
shenjuari, kodi, mesazhi, teksti, nënteksti ... nën trysninë e
shembullit, pozitiv dhe negativ, krijuan që në fillim metagjuhën
e rrezikut politik. Ky shenj gjuhësor-ideor ndryshon krejtësisht
nga shenji gjuhësor i Gjon Buzukut. Shenji gjuhësor ideopolitik
bëhet paditës, ndërsa shenji gjuhësor i Buzukut mbetet
polivalent, me shenjën morale të fesë, të familjes e të atdheut.
Kodi i vjetër gjuhësor, qoftë ai kod fetar, moral, apo kod
patriotik, nuk mund të bashkëjetonte më me kodin e ngurt.
Mund të konkludojmë se midis kodit gjuhësor të Buzukut dhe
kodit gjuhësor ideologjik u konsistua gjuha masone, me të
cilën njerëzit i reshteshin rrezikut politik. Etimologjia e fjalës
shqipe tashmë mbeti vetëm gëzhojë masone, e cila gjithnjë
mbushej me konotacion të ri. Brenda fjalës, sintagmës, fjalisë,
vendosen konotacionet për inkubacion të ri ideologjik.
Semantikisht filloi heshtja e thellë gjuhësore; rreth
secilit individ u krijua zona e përhitur sematike, sepse secili
shtetas mund të bëhej viktimë e konotacionit të dyshimtë
politik brenda një fjale apo një sintagme. Në kuptimin e
mirëfilltë i gjithë populli shqiptar u detyrua sërish “ta mësojë”
semantikën e re të gjuhës shqipe, për të arritur t’i lexojë dhe t’i
interpretojë tekstet. Derisa arkitektët e teksteve ideoletrare
bënin renovime spekulative ideogjuhësore, shkrimtarët
shqiptarë detyrohen ta mësojnë Adamin ideosocialist të rrijë
cuc brenda letërsisë, duke ia hëqur mundësinë e përsëritjes
së mëkatit të parë. Këtu caktohet semantika e pozicionit
ideopolitik dhe degradimi i shenjës tradicionale gjuhësore.
Depersonalizohen të gjitha personazhet e “Dhjatës se vjetër”
të letërsisë shqipe. E gjithë krijimtaria e traditës së zvetnuar,