shkarko - Syri 3

169 Fobia politike e shkrimtarit
natën duke i kaluar gjithë ato hone, derisa sosë një mëngjes si
refugjate në qytetin e Gjirokastrës.
Cilët ishin faktorët që e sollën Euterpën ideoestetike në
Gjirokastër: telepatia joshëse e poetit të ri gjirokastrit apo
patosi i veçantë politik? Dilemën e ardhjes së Euterpës vetëm
në Shqipëri, e askund tjetër në Evropë, na e zhdaravit Helena
e Trojës. Helena gjatë tre mijë vjetësh mbeti e dënuar brenda
“Iliadës”, si “shkaktare” e luftës së Trojës. Tri mijë vjet Helena
ka ikur nga Ajaksi i fyer rëndë. Herë ikte me kalë, herë me
taksi të verdhë e herë me taksi të ngjyrosur me katrorë. Kjo do
të thotë se Helena i kishte rravguar të gjitha metropolet
evropiane por askund s’kishte gjetur qetësinë idilike, ndonëse
Ajaksi (Maksi) gjatë kësaj përndjekjeje trimijë vjeçare më
shumë ishte shndërruar në anglo-amerikan se grek. Tre mijë
vjet Helena kishte ëndërruar një liri politikosociale e feministe;
kishte lektisur për një pranverë politike në gadishullin ilirik, e
cila do t’ia lejonte të gjitha hiret hepuese të zemrës. Më në
fund kjo pranverë lulëzoi në Shqipërinë komuniste, mu afër
shtëpisë së mallkuar të Helenës. Konfiguracioni gjeografik nuk
ia mundësoi të ndalet në jug të Shqipërisë, të ndalojë në
qytetin e gurit. Helena iku më në veri, në një terrën më fushor
e më epik. Këtë terren Helena e konsumon psiqikisht edhe
strategjikisht. Terreni fushor (asociativisht) ia ruante ëndrrën
epike të aventurës së parë të dashurisë. Gjeografikisht terreni
më fushor Helenës ia siguronte hapsirën strategjike për
qëndrimin e Kalit, meqë taksitë e gjithë metropoleve evropiane
më s’mund ta arrinin. Helena ishte bindur se ka arritur në fund
të historisë. Ajo ende frikësohej se do të vinte Kali i Trojës me
të gjithë krushqit e parë dhe argatët e mëvonshëm historik, siç
janë Akamanati e Milloshi, për ta rikthyer brenda dënimit të
“Iliadës” ose Helena do të shpëtonte përgjithmonë duke hyrë
në kuzhinën sockomuniste si një grua e shekullit të njëzet.
Ndodhi ajo që duhej të ndodhte: u zgjodh rruga më politike në
novelën “Përbindëshi”: të gjithë banorët e “Iliadës” si xhuxhë
hakmarrës u dyndën në Shqipëri, dikush në ikje e dikush në