shkarko - Syri 3

223 Identiteti i historisë dhe i historianit
u pushkatua katër vjet pas vdekjes, e poetëve tjerë plumbi ua
këputi amanetin në gojë. Historiani ose s’i dinte ngjarjet ose
s’guxonte ta shkruajë të vërtetën ose i besonte të “vërtetës” së
Partisë; profesori i lëtërsisë, nga mosdija, nga frika, nga bindja
politike, s’ia ka shpjeguar nxënësit, jo vetëm për Vinçenc
Prenushin, por asgjë në kundërshtim sado asociativ me
interpretimet partiake. Përkundër mosdijes, mosguximit, apo
të bindjeve partiake, të gjithë identifikoheshin me titujt më
mashtrues: të shkrimtarit, historianit, intelektualit, profesorit ...
Profecia e Lasgush Poradecit “e dënuam”, e vendosur
në pozicionin tepër efektiv, arrin konotacionin e fortë duke
shpjeguar gjendjen psikopolitike - ndërgjegjen e një populli.
Mbase në delirium të sinqeritetit, apo nga providenca
kalorsiake ose nga vrarja e ndërgjegjes për paçavuret poetike,
nxitet Lasgushi t’i thotë ato fjalë aq profetike, qoftë si
mikrotekst apo makrotekst. Lasgushi, me ndërgjegjen e poetit,
me këtë profeci, e vendos veten dhe gjithë kombin shqiptar në
stacionin e katërmbëdhjetë të rrugës së Kryqit: “(e) dënuam”
Jezunë. Këtu provokohet e gjithë ndërgjegja e njerëzimit.
Kanë kaluar dymijë vjet që çdo të premte të përhitur “lozet” kjo
dramë e udhës së kryqit, ku të gjithë njerëzit e botës jemi
aktorë, spektatorë dhe pjesëmarrës në aktin “e të dënuarit”.
Përkundër këtij fakti, sot në kohën e demokracisë foshnjarake,
jo vetëm Ismail Kadare por të gjithë shqiptarët, prej pilo
pilatëve të Partisë, e deri tek roja e natës, ende pa e zbritur
Krishtin nga kryqi, domë të mohojmë si Shën Pjetri,
individualisht e kolektivisht pjesëmarrjen e të gjithëve në aktin
e fjalës aq profetike “e dënuam”. Lexuesi minor, naiv,
adoleshent, duhet t’i kapërdijë “aventurat” pelegrine të
Kadaresë tek Lasgush Poradeci. Ismail Kadare rropatet ta
shpëtojë veten nga mëkati pjesëmarrjes në kumtin e profecisë
lasgushiane “e dënuam”. Pelegrinazhet artistike, të stisura të
Kadaresë si udhëtime deri tek Lasgushi dhe udhëtimet “e
rrezikshme politike” deri tek presidenti Alija, paraqiten si flijime
për pranverën demokratike.