shkarko - Syri 3

153 Simbolika kondensuese dhe simbolika e
referencës
Simbolika kondensuese dhe simbolika
e referencës
Letërsia shqipe, po edhe letërsia botërore, është sjellë
shumë edukativisht ndaj lexuesit, siç është sjellë shumë
edukativisht qe në lashtësi gjyshja ndaj nipit apo mbesës së
dëgjueshme. Përkundër lexuesit i cili nga skrupuloziteti, nga
besimi apo nga frika politike heshtë, fëmija shpesh, me
guximin e tij të papërmbajtur, i kundërvihet gjyshes për
ngatërrimin e kompozicionit të përrallës. Gjyshja dhe fëmija,
ose ndahen me hidhërim të ndërsjellë ose bëjnë kompromis
me ndërhërjen direkte të fëmijës në kompozicionin e përrallës.
Bokaço sjell këtë dialog të dy grave që me kujdes e
vështronin Dante Aligierin: “E dini atë që ai zbret në ferr dhe
kthehet nga atje kur të dojë?” Tjetra sinqerisht i përgjigjet: “Po,
ti, si duket, flet të vërtetën. Çka mendon, a thua mjekrra aq e
ashpër dhe teni i fytyrës aq i errët i janë bërë nga zjarri dhe
tymi i atjeshëm?” 1)
Çdo shkrimtar i letërsisë botërore do të ishte i lumtur
po t’i kishte lexuesit si këto dy gra, por jo si fëmija që i ndërhyn
gjyshes në kompozicionin e përrallës. Shkrimtari për ta arritur
pozitën e determinuar, të dishiplinuar, të lexuesit, përherë
shfrytëzon atributet kërcnuese, morale, religjioze, folklorike,
patriotike. Çfarëdo drejtimi letrar, megjithatë shumësi
shkollash letrare, prej atyre më klasike e deri te të
ashtuquajturat drejtime moderniste, s’kanë arritur për asnjë
moment t’i reshten heroit të mikrotekstit e as të makrotestit.
1 Osip Mendelshtam, “Shqyrtime mbi Danten”, fq. 68