shkarko - Syri 3

79 Ekzorciusi politik
Pas vrasjes së Lizaveta Ivanovnës, pushon së vepruari
forca e determinimit satanik. Inventari i krimit pjesë-pjesë
kthehet në natyrshmërinë e gravitacionit.
Studiuesit e veprave të Dostojevskit duhet ta pranojnë,
më në fund, se pikërisht në dhomën e Alona Ivanovnës
përfundon vepra “Krimi e dënimi”. “Krimi” është vepër e rrallë
në letërsinë botërore që i ka shpëtuar tiranisë së trekëndëshit
letrar. Rodion Romanoviq Raskolnikovi kurrë më s’është dalë
nga dhoma e motrave Ivanovna. Ai gjendet, po në atë dhomë,
sot e gjithë ditën. Në pjesën e dytë të veprës “Krimi dhe
dënimi” fillon strukturimi i trekëndëshit letrar, i moralit
rusoortodoks dhe i politikës cariste. Në këtë trekëndësh
vendosën të shpërngulurit psikologjikë për ta ruajtur moralin,
ortodoksizmin dhe idenë perandorake. Këto entitete morale,
ruse, kërkojnë nga Dostojevski ta shpëtojë Raskolnikovin.
Dostojevski e “shpëton” nëpërmes trekëndëshit letrar
ideopolitik. Psikanaliza, duke e parë që ne fillim të shekullit se
ky trekëndësh letrar e kufizon njeriun emocionalisht e
intelektualisht, orvatet ta nxjerrë, pak aksidentalisht, nga kjo
pozitë. Metodologjinë e trekëndëshit letrar psikanaliza e
vendosi brenda natyrës së individit. Faktorët e sjelljes
individuale i vendosi në tri pika që përkufizojnë me efektin e
endërrës:
a. Veprimi motivues
b. Veprimi i motivuar
c. Përjetimi subjektiv
Është i pari konstatim që “zbuloi” homogjenitetin e
motivimeve psikofizike të individit. Vetëm ky “zbulim”
psikanalitik, për herë të parë, fitoi të drejtën e autocenzurës.
Andaj psikanaliza me të drejtë shkoqiti vetëm ato fragmente të
letërsisë së përbotëshme ku gjeniu i shkrimtarit gjendet jashtë
metodologjisë së trekëndëshit ideoletrar. Sipas metodologjisë
psikanalitike studiohet vetëm krimi i Raskolnikovit, ndërsa