shkarko - Syri 3

71 Ideogjuha e letërsive të vjetra
të zbresin deri tek relacionet e Kont Ugolinit e kardinal
Ruxherit. Po, mëkati ishte bë!
Prapë zbresin pyetjet: a) cila do të jetë koha e pajtimit,
b) si do të bëhet pajtimi?
Përgjigja do të jetë: a) koha e doemosdoshme e
pajtimit, natyrisht, do të jetë koha e demokracisë, b) mënyra e
pajtimit: shërimi i tipologjisë (tipizimit); shërimi i skribëve nga
autosugjestioni i shkrimit; përvendosja e fjalës në rrjedhat
diakronike e sinkronike të etimologjisë, që, në mënyrë më të
saktë, do të vendosej logjika ekonomike e fjalës.
Në gjuhësi, përveç tjerash, qëndron mendimi klasik se
nën trysninë e faktorëve të ndryshëm shumë gjuhë, bile të
njohura, janë zhdukur nga faqja e dheut. Indoeuropianistët e
njohur, si Franc Bopi, tek gjuha shqipe kanë parë një
mbiqëndrueshmëri - një mbijetësë të habitshme midis trysnive
aq të forta gjuhësore por F. Bopi s’flet për semantikën e
dobësuar të fjalës. Te fundi do të pranojmë, të rrëqethur ose
gjakftohët, se shqipja gjatë shekujve ka qëndruar shumë afër
vrasjes, por më në fund s’e dimë a i ka shpëtuar asaj goditjes
fatale. Ashtu si Mendeljevi që është befasuar me natyrën e
disa elementeve,edhe indoeuropianistët janë marrë, deri diku,
me aftësitë mbijetuese të shqipes. Çka s’është thënë në këtë
drejtim!? Cilat teori nuk i janë amputuar gjuhës shqipe! Deri
sot vetëm një teori doli e sigurtë: shqipja doli pa motër e pa
vëlla, gjatë historisë, e ndikuar nga ideologji të ndryshme.
Shumë e rrudhur nga trysnitë, shqipja shpëtoi nga zhdukja
klasike etnogjuhësore, por nuk shpëtoi prej detyrimeve
semantike ideore. Ne, për shumë hire të ideologjive, të
pakuptueshme për kushtet tona, e dëmtuam fort keqas
ekuilibrin gjuhësor që nga fonema, morfema, sintagma, e deri
tek shumësia e tekstit.
Tipologjia e letërsisë shqipe, e dëmtuar nga ideologjitë,
më në fund u vendos nën tutelën e pamëshirshme të
trekëndëshit policor. Do të besojmë, në mos ne, atëherë ata
që do të vijnë pas nesh, se modeli i trekëndëshit policor,