Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1488JERZY KLOCZOWSKIkim swi~ty Andrzej Swierad, ktory wedlug wiarygodnej relacjiprzybyc mial na W~gry z Polski w czasach panowania swi~tegokrola w~gierskiego, Stefana (997-1037) i osiqsc w eremie w Slowacji,w okolicach Nitry. Ta sarna, XI-wieczna relacja mowio chlopskim pochodzeniu Andrzeja, ktorego kanonizowano uroczysciena vV~grzech w 1083 r. wraz z czterema innymi bohateramichrzescijanskimi, w tym i samym krolem Stefanem. Mimo istnieniaw sredniowiecznej Polsce tradycji zycia eremicldego Swieradaw Malopolsce czy nawet na Slqsku, trudno zdecydowanie rozstrzygnqc,czy tradycja ta jest tylko wyrazem kultu, czy takze milpodstawy historyczne.W Polsce Chrobrego doszlo z pewnosciq do powstania kilkuklasztorow ben e d y k t y n ski c h. Nie przetrwaly one jednakdIugo. Rola cremitow, i to zapewne nie tylko w zachowanych zrodlach,ale i samej rzeczywistosci historycznej, zdaje si~ tez w panstwieChrobrego wysuwac vvyraznie na plan pierwszy. Wolno namdzis lqczyc ten fakt z wi~kszym uwrazliwieniem' mlodego ruchueremickiego drugiej polowy X wieku na potrzeby krajow "nowegochrzescijanstwa", Polski, Czech czy W~gier, oraz gotowosciq doniesienia im bezinteresownej pomocy, niezwykle wysoko cenionejprzez wladcow takich chociai:by jak Chrobry czy Stefan wE;'gierski .Pomoc ta dala rezultaty bezposrednie ogromnej wagi. Wystarczyprzypommec chociai:by zwiqzek mi~dzy swiE;'tym Wojciechema faktem powstania metropolii gnieznienskiej. N;) dalszq jednakmet ~ inicjatywy eremickie w Polsce przelomu X i XI wieku nieprzeksztalcily si~ w utrwalone i zywotne nast~pnje formy kICl.sztorowczy zakonow, jak to mialo miejsce bardzo cZE;'sto na Zachodzie.Pierwsze, w pelni jui: ustabilizowane na cale stulecia instyiucjemonastyczne w Polsce powstaly dopiero w czasach restauracjistosunkow koscielnych i pallstwowych po gl~bokim kryzysie trzydziestychlat XI W., za czasow Kazimierza Odnowiciela i BoleslovvaSmialego. B~dq to klasztory benedykt.yI1skie reprezentujqce owinstytucjonalny nurt m onastycyzmu charakterystyczny dla okresukarolinskiego. Grupa benedyktynow przybylych za czasow KazimierzaOdnowiciela do Krakowa pochodzilD, jak io dowodnie wiemy,z obszarow historycznej Lotaryngii, na ktorych tradycje karoliJ'lskiebyly zresztq szczegolnie silne. Grupa ta doprowadzila doutworzenia najstarsz.ego z dzis istniejqcych klaszt.orow na ziemiachpolskich, w TY11CU pod Krakowem. W ciqgu najblizszego stuleci a,rownolegle niejaIco do formowania siE;' sieci biskupstw polskichpowstajq nast~pne , glowne opactwa benedyktynskie w Polsce. NDczasy Boleslawa Smialego przypada wi~c utworzenie opactw w Mogilniekolo Gniezna i Lubinie W okolicach Poznania. Na scbylek