Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1568 ADAM CHRUSZCZEWSKIpod Krakowem pi~ciu wloskich kamedulow z klasztoru Monte Corona.W 1621 r. powstaje placowka w Rytwianach. W drugiej polowieXVII w. i na poczqtku XVIII wyrastajq nowe, tworzonez inicjatywy szlachty i krola (Bielany pod Warszawq, 1661).- Pierwszedwa klasztory polskie usilujq zerwac wi~zy zaleznosci odklasztoru w Monte Corona. Dochodzi nawet do usuni~cia w 1637 r.Wfochow z Bielan, ale po dwu latach przywrocono lqcznosc z ma­·cierzystq kongregacjq. Wizytatorzy wloscy cz~sto gOSZCZq terazw klasztorach polskich. Powolano jednak wikariusza generalnego,ktory wraz z dwoma asystentami twotzyl sub-tribunale polonicum.Podobnie jak w wypadku benedyktynow czy kartuzow,eremy kamedulow byly bogato uposazone. Znany klasztor w Wigrachposiadal w XVIII w. 32 wsie i folwarki, w tym .jednq osad~o charakterze miejskim - Suwalki, 29 jezior, duze kompleksylasow, 2 cegielnie, hut~ i mlyn. Spore dochody pozwalaly kamedulomwigierskim na wi~ksze nawet wydatki zwiqzane z dzialalnosciqduszpasterskq, oswiatowq i charytatywnq wsrod poddanych.W trosce 0 zaspokojenie potrzeb religijnych poddanychwybudowali w swych dobrach dwa koscioly. Obslugiwane bylyone poczqtkowo przez kler swiecki, a od 1763 r. niezbyt dlugozresztq, przez bernardynow. Przy jednym z kosciolow zalozonobrnctwo. Regula uniemozliwiala jednak kamedulom branie szerszegoudzialu w pracach wsrod ludnoSci.Drugq grup~ starej formacji stanowiq zakony k a non i k 0 w r e­g u 1 a r nyc h. Rowniez ich dzialalnosc miala najwi~ksze znaczeniew okresie wczesniejszym. Grupa ta jest stosunkowo silnie zr6znicowana.Zroznicowanie wyst~puje w zakresie liczby klasztor6w,zdolnosci dalszego rozwoju ilosciowego, zamoznosci oraz prowadzeniatradycyjnej czy podejmowania nowej dzialalnosci z ewn~trznej.Sprawy zwiqzane z ilosciq klasztorow i dynamikq rozwojuilosciowego zostanq om6wione bardziej szczeg6lowo osobno. Tu.tajzasygnalizujemy tylko pewne dysproporcje w tej dziedzinie w celublizszegc scharakteryzowania grupy. Tak wi~c, premonstratensii duchacy mieli zaledw ie po kilka klasztor6w - inne od dwudziestudo trzydziestu. Powie,kszajq ilosc placowek w omawianymokresie k anonicy od pokuty zwani markami, trynitarze, paulinii kanonicy lateranenscy. Trzy dalsze zakony: premonstr atensi,bozogrobcy i duchacy, nie zwi~ks z ajq swego stanu posiadania.W por6wnaniu ze znanym z zamoznosci zakonem bozogrobcowczy premonstratens6w (majqtek opactwa w Nowym SqCZU zosta1:oszacowany w 1782 r. na 150.000 fl.) - duchacy Sq zakonem ubogim.Obok zakonu duchak6w (szpitalnictwo) i bozogrobc6w (duszpasterstwoparafialne - szpitalnictwo) kontynuujqcych tradycyjnqdzialalnosc, dajq si~ zauwazyc tendencje do podejmowania nowych