Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W SREDNIOWIECZU1499tylko zmiescic si~ da w ramach ruchu kanoniczego. W calymchrzescijanstwie zachodnim ruch kobiecy nabiera duiego znaczeniazwlaszcza u schylku XI wieku. W Polsce pierwsze klasztoryienskie powstaly, jak pami~tamy, za Chrobrego. Nie przeksztalcilysi~ one jednak w trwale instytucje i w rzeczywistosci wiemy 0 nichbardzo niewiele. Nic nie wiadomo bliiej 0 klasztorach ieiiskichzakladanych wedlug relacji Galla przez Kazimierza Odnowiciela.Dopiero wraz z norbertanami pojawia si~ od drugiej polowyXII wieku, w trwalej jui formie, instytucja klasztoru ieiiskiegozwi::jzanego zreszt::j bardzo blisko z klasztorem m~skim . Jak Tyniecdla klasztor6w m~skich, tak powstaly w sto lat. p6iniej i istniej::jcydo dzis klasztor norbertaiiski na Zwierzyiicu krakowskimsymbolizowac moie ci::jglosc iycia zakonnego kobiet na ziemiachpolskich. Szereg wsp61not norbertaiiskich powstalych jeszcze w drugiejpolowie XII stulecia w formie wspominanych jui klasztor6wpodw6jnych stanowi pierwsze i jedyne jeszcze, 0 ile wiemy,wsp6lnoty ieilskie w Polsce. Znacznie wi~cej zaczyna ich powstawacdopiero w XIII wieku. Najog6lniej bior::jc wsp6lnoty ieilskiew wiekach srednich podzielic moiemy na klasztory w pelni ustabilizowaneprawnie i gospodarczo, iyj::jce wedlug przyj~tych z kb··sztor6w m~skich regul mniszych czy kanoniczych, oraz mniejczy wi~cej luine grupy kobiet podejmuj::jcych wsp61ne iycie w miastachw oparciu zasadniczo 0 wlasn::j prac~. Klasztory m~skie na ogOlniech~tnie podejmowaly si~ opieki nad domami ieiiskimi, tak ienawet zachowywanie przez danq grup~ zenskq konstytucji zakonum~skiego bynajmniej nie oznacz~ jej prawnej przynaleinosci dotego zakonu. Na ziemiach polskich lqcznie z Pomorzem Zachodnimpowstaje do polowy XIV wieku okolo 50 klasztor6w pierwszegotypu, przy czym w duzym przybliieniu i z ostroznosciq co docyfr, mozemy je podzielic na kilkanascie norbertailskich, kilkanasciecysterskich, 7 benedyktyilskich, 12 zwiqzanych z zakonamiiebraczymi - w tym 7 klarysek, 3 dominikanek, 2 augustianekoraz 4 przynaleine do odr~bnej, niemieckiej kongregacji tak zwanychMagdalenek, zwiqzanej blisko tei z zakonami iebraczymi.Z klasztor6w przybylych p6iniej wspomniec trzeba zwlaszcza dwadomy brygidek szwedzkiego pochodzenia, utworzone na przelomieXIV i XV stulecin w Gdailsku i w Lublinie. We wszystkichtych klasztorach l110dlitwa ch6rowa stanowila podstawowy obowiqzekl11niszek czy kanoniczek, ktorych zycie plynqc mialo w zasadziescisle za l11urami klauzury. Liczba zakonnic, nie przekraczajqcanigdy kilkudziesi~ciu os6b, uzaleiniona byln z\vykleod wysokosci uposazenia i problem stanowil, jak wszystko na towsknzuje, nie brak kandydatek, ale ich nadmiar. Stqd tei da si~wYJ"ainie obserwowac w ir6dlach tendencja do opanowywania