Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1648 ADAM S TANOWSK!celarii krolewskiej. Nie byl to juz rzeczywisty, bezposredni udzialw kierowaniu sprawami panstwa, lecz uczestnictwo w organ.ichparlamcntarnych 0 mniej lub wi~cej ograniczonych kompetencjach.Uwolnieni od tych funkcji mogli poswi~cje i rzeczywlsclepo~wip,cali znacznie wl~cej czasu i energii swoim obowiqzkompasterskim i sprawom swoich diecezji. Jezeli posiadali jakis wplywna :lycie narodowe i spoleczne kraju, a w pewnych okresach bylto nawet wplyw dose znaczny, to jedynie z tytulu swojego pasterskiegoautorytetu i mozliwosci coraz skuteczniejszego kierowaniadzialalnosciq duchowienstwa.W interesujqcym nas okresie wzmaga si~ bowiem da"lej wladzabiskup6w nad podleglym im klerem. Zloi ylo si~ na to wiele czynnik6w.Panstwa zaborcze ograniczajqc ich wladz~, czasem nawetw spos6b bardzo radykaIny jak op. w j6zefinskiej Austrii, w zaborzepruskim w tej samej epoce i w okresie "kulturkampfu"a w zaborze rosyjskim szczegolnie po powstaniu styczniowym,wprowadzaly jednoczesnie z reguly powaine ograniczenia w zrioszeniusi~ z Rzymem a przez to posrednio powodowaly zwi~k sz e­nie kompetencji biskup6w. W tym samym kierunku oddzialywalodalsze rozluznienie si~ zwiqzk6w metropolitaInych.Z drugiej strony jui w pierwszej polowie XIX wieku zanikaprawie zupelnie praktyka swi~cenia ksi~iy z innych tytu16w nii.sluzba diecezji. Jest t6 niewqtpliwie formalnym wyrazem wzrastajqcejzaleznosci kleru od biskup6w. Realnym jego odpowiednikiemjest zanikanie przyshigujqcego dawniej patronom prawaprzedstawiania kandydat6w na r6zne stanowiska koscielne, przedewszystkim na stanowiska proboszcz6w.Biskupi umacniajq rowniez sw6j wplyw na wychowanie i ksztalcenieduchowiel'lstwa. Do polowy XIX wieku krystalizuje si ~ ostateczniesiee seminari6w duchownych. Kazda diecezja rna w zasadzieswoje seminarium. Usuni