Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1666 EWA JABLONSKA-DEPTULAsamej Wielkopolski zgromadzenie zostalo w okresie Kulturkampfu .rozproszone, a jego placowki pozamykane. Siostry cz~sciowo opuscityzabor pruski, a cz~sciowo do r. 1902 pracowaly w ukryciu.Akcja Kulturkampfu, likwidujqc proby odrodzenia zakonowkoritemplacyjnych (m. in. usuni~te zostaly przybyle do Poznaniafrancuskie franciszkanki od Najsw. Sakramentu), uderzyla przedewszystkim w kongregacje zenskie 0 wi~kszym wplywie spolecznym.Zlikwidowano zaklady wychowawcze sprowadzonych do Poznaniaw r. 1657 ss. Sacre-Coeur, zajmujqcych si~ nauczaniem dziewczqt"warstw wyzszych" (ziemianstwo, arystokracja) oraz urszulanek,Iprzybylych z Wrodawia, nastawionych raczej na mieszcza.nstwo.Skasowano wszystkie placowki pedagogiczno-dydaktyczne prowadzoneprzez szarytki, zostawiajqc w ich gestii jedynie prac~ szpitalniczo-piel~gniarskq.Dalszy rozwoj zycia zakonnego zenskiegoprzebiega wlasnie w oparciu 0 powyzszy typ dzialalnosci. Rozwijajqsi~ tu zwlaszcza XIX-wieczne zgromadzenia pochodzenia slqskiego(nalezy zaznaczyc, ze sluzebniczki slqskie zostaly rowniez ograniczonedo piel~gniarstwa): boromeuszki, elzbietanki. Te ostatnierozrosly si~ w Wielkopolsce niezwykle szybko: sprowadzone doPoznania w r. 1871, w r. 1909 posiadal~ juz 21 placowek z 142 siostrami.Sprawa 8lqska stanowi specjalny temat w obr~bie dziejowzakonow polskich omawianego okresu. Na powyzszym tereniepowstalo w XIX wieku szereg zgromadzen typu charytatywno­-szpitalniczego, do ktorych weszlo wiele miejscowego, a cz~sciowonaplywowego (sluzebniczki) elementu polskiego. Rozbudzenie swiadomoscinarodowej wsrod ludnosci autochtonicznej oraz silne powiqzanieklasztorow slqskich i wielkopolskich wywolaly we wspomnianychrodzinach zakonnych tendencje rozlamowe. Organizacyjneich uzewn~trznienie przyni6s1 dopiero okres mi~dzywojenny.W nurcie pracy piel~gniarskiej tkwily r6wniez plac6wki niekt6rychinnych obcych zgromadzen zaboru, np.: przybylychw r. 1865 do Chojnic na Pomorzu holenderskich ss. franciszkanekod pokuty. Odr~bnq dziedzin~ dzialalnosci - opiek~ nad prostytutkami,wybraly sobie polskie pasterki, zalozone w 1894 r.w Poznaniu. Schematyzm z r. I"909 ich nie wykazuje, gdyz przezjakis' czas pracowaly nie jako oficjalne zgromadzenie zakonne.*W zaborze rosyjskim z koncem starego ukladu zakonnego, pozostawionegoprzez dawnq Rzeczypospolitq, odr~bny etap rozwojukongregacji, w przytlaczaj ~ cej wi~kszosci zenskich, otwiera dzialalnoscszarytek oraz nowych zgromadzen czynnych, przede wszystkimbezhabitowych, tzw. skrytek.