Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W XVII-XVIII W.1-599dzielem kleru regularnego nastawionego na masow e ksztalcenietej mlodziezy. Dawne zakony ograniczaly si ~ w zasadzie do ksztalceniawlasnych kandydat6w , choe niekiedy, zwlaszcza kanonicyregular ni, tworzyli ju z poprzednio szkoly dla mlodziezy "z zewnqtrz",zas studia m endyk anckie mogly bye dost~prie takZew pewnym przynajmniej zakresie dla klem swieckiego. Dopierojednak jezuici, n a st~pnie zas pijarzy i c z~ s ciowo misjonar ze stalis i~ zakonami w pelnym tego slowa znaczeniu szk olnymi.Najwi~k sz e os iqgni~cia ilosciowo biorqc majq jezuici. Swiadczqo t.lm dane dotyczqce ilosci uczni6w i szk61 w ciqgu dwustu latich istnienia. Przykladowo wielkosci te ksztaltowaly s i~ na s t ~p ujqCo:TAB. 13. ILOSC UCZNIOW W KILKU SZKOLACH JEZUICKICH W XVII-XVIII W. Szkola 1600 1700 XVIII w.WHno 600 800Poznan 600 1.200 600-700Kalisz 300 700Torun 200 600Grudziqdz 400 300Lw6w 500-700Gdansk 300W Polocku, Walczu, Wschowie i Mi~dzyrzeczu przeci~tnie po 100uczni6w. Przyjmujqc, ze w kolegiach 0 pelnym programie nauczaniaprzebywalo przeci~tnie po 500, w srednich szkolach po 250 a w nizszychpo 100 uczni6w, moina szacowac, iz szkoly jezuickie ksztalcilyjednoczesnie w XVIII w. od 17.000 do 20.000 mlodziezy. Szk61tych bylo bowiem w 1700 - 47, w 1740 - 63, w 1773 - 66. W tym17 kolegi6w 0 programie pelnym, 20 0 srednim poziomie nauczaniai 29 dajqcych wyksztaicenie podstawowe. 0 specjalizacji zgromadzeniaswiadczq dane dotyczqce ilosci czlonk6w TowarzystwaJezusowego, po swi~cajqcych si~ pracy dydaktycznej i wychowawczej.I tak w 1700 r. bylo 246 profesor6w na 986 kaplan6w i scholastyk6w,w 1740 r. - 325 na 1320. W 1773 r. na 1743 kaplan6wi scholastyk6w bylo 417 profesor6w zas okolo 100 pelnilo funkcjeprefekt6w oraz inne zwiqzane ze szkolnictwem. Stanowi to 34%czlonk6w zakonu zdolnych do spelniania podobnych zadan. Oznaczato tez 75% wzrost zatrudnionych w szkolnictwie w latach 1700­1773.Szk61 pijarskich bylo mniej i uc z~szczalodo nich 0 wiele mniejZna k - 14