Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1486• JERZY KLOCZOWSKI.skich, om6wirny kolejno grupy rnnisze, rycerskie, kanonicze, kobiecei rnendykanckie poprzestajqc na kr6tkiej, wspartej danymistatystycznymi, charakterystyce ich rniejsca w zyciu, zwlaszczareligijnyrn Kosciola polskiego wiek6w srednich.I. ZAKONY MNISZEGdy w panstwie Mieszka i Chrobrego kladziono podwaliny organizacyjneKosciola poIskiego w oparciu 0 ustalone wzory zachodniegochrzescijanstwa, skodyfikowane g16wnie w epcce karolin­.skiej, rnonastycyzrn zajrnowal w tyrn chrzescijanstwie pozycjE;bardzo donioslq. Wlasnie w okresie karolinskirn w prawie wszystkichwsp61notach rnniszych przyjtita zostala ostatecznie jako podsta~a obserwancji regula benedyktynska, zas centraIizacyjne tendencjeepoki doprowadzily na odcinku rnniszyrn do powstaniainstytucji zakonu, lqczqcego pod jednq Wl2dzq szereg dorn6w klasztornych.Monastycyzrn karolinski rozwinql do niebywalych rozrniar6wliturgiti, absorbujqcq z reguly caly prawie czas rnnich6w.W agrarnych, rytualistycznych spolecznosciach 6wczesnej Europyzachodniej ten rodzaj zycia i funkcji srodowisk rnniszych spotykalsiti ze szczeg61nyrn uznaniern. J ednoczesnie jednak od drugiej polowyX wieku rodzi siti, zwlaszcza we Wloszech, reakcja na takdaleko posunititq rytualizacjti i instytucjonalizacjti zycia w klasztorachw postaci ruchu erernickiego. Jest rzeczq uderzajqcq, zepierwsze, zupelnie pewne relacje 0 poczqtkach zycia rnniszegow Polsce i vV pozostalych krajach Europy srodkowo-wschodniej,jak Czechy i Wtigry, lqczq siti przede wszystkirn z owyrn nurterneremickim. Wbrew rozpowszechnionyrn rnniernaniorn nie rna wcalepewnosci, ze grupy misjonarzy przybywajqce do Polski od 965/6roku sktadaly siti z czlonk6w owych wysoce zinstytucjonalizowanychgrup mnich6w kai·olinskich. Nawet glosna zapiska kronikarzaThietrnara 0 coenobium wol{6l biskupa poznanskiego nie dajecalkowicie wystarczajqcych podstaw do m6wienia 0 rnnichach, bornoze bye rozumiana jako slad istnienia zycia wsp6lnego w klerzeskupionym przy tym biskupie okolo 1000 roku. Natomiast 0 wielejasniej przedstawia siti nam w swietle zachowanych ±r6del i tradycjirola erernit6w. Biorqc najog6lniej, za zasadniczq tendencjtieremit6w chrzescijanskich i to w r6znych czasach, uwazae moznaieh ch~c odsuniticia siti od swiata dla tyrn pelniejszego osi q gni~ci aBoga, przy czyrn bardzo cztisto wysttiPuje paradoksalna sytuacja,w kt6rej wlasnie 6w pozornie "uciekajqcy od swiata" czlowiekpowolany zostaje do odegrania istotnej roli w zyciu spoleczenstwai Kosciola. Tak tez bylo z szeregiern wybitnych postaci wGdrownycherernit6w dzialajqcych cztisto jednoczesnie na ziemiach Polski,