Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1462 EUGENIUSZ WISNIOWSKImia10 wynagrodzenie za spelniane obowiqzki z nim zwiqzane,w praktyce traktowane by10 zar6wno przez beneficjariuszy, jaki w1adz~ koscielnq przede wszystkim jako zr6d1o dochod6w, kt6rymw ramach og6Inej polityki koscielnej mozna by10 w drodze porozumieniami~dzy patronem a biskupem dowolnie dysponowac.Stqd tez nierzadko obdarzano nim Iudzi, 0 kt6rych wiedziano,ze nie b~dq w stanie wykonywac osobiscie funkcji, zwiqzanychz danym beneficjum, kt6rym jednak ze wzglE;du na ich pozycj~spo1ecznq, koscielnq czy panstwowq chciano zapewnic wi~kszydoch6d. Obdarzano wi~c beneficjami plebanskimi cz1onk6w kapitu1katedrainych i kolegiackich, duchownych i pe1niqcych funkcjekapeIan6w, czy innych urz~dnik6w ksiqz~cych itd. Na tej samejzasadzie inkorporowano koscio1y do poszczeg6Inych kIasztor6w,co mialo dla. nich przede wszystkim znaczenie finansowegowsparcia.. Dane z poczqtk6w XVI w. dia archidiecezji gnieznienskiej zdajqsi~ wskazywac, ze w kosciele polskim sytuacja w zakresie rezydeI).cjikleru parafialnego nie przedstawiala si~ zle. We wspomnianymjuz archidiakonacie kurzelowskim na 70 parafii posiadamydane dia 37 pleban6w, z czego w 34 wypadkach potwierdzona jestrezydencja, a jedynie w 3 nierezydencja. Jesli przyjmiemy, zew pozostalych 33 wypadkach, do kt6rych brak nam danych, stosunekrezydencji do nierezydencji pleban6w ks?:taltowa1 si~ podobniejak w wypadkach znanych, w6wczas mozna przyjqc zeponad 901)/0 pleban6w rezydowa1o w swoich parafiach. Za slusznosciqtego wniosku przemawia nieznaczny odsetek przypadk6wkumuIacji beneficj6w, kt6re w tym samym czasie majq miejscew tejze archidiecezji gnieznienskiej. Na og61nq ilose 476kosciol6wparafialnych, wyst~pujqcych w archidiakonatach l~czyckim, 10­wickim, uniejowskim, gnieznienskim i kurzeIowskim zaledwie 35pleban6w kumuluje beneficja. Z regu1y chodzi 0 kumulacj~ 2,rzadziej 3, a wyjqtkowo 4 beneficj6w. Procent wi~c pleban6wkumulujqcych beneficja wynosi zaledwie 7. Wydaje si~ tez, zew poczqtkach XVI w. zdecydowana wi~kszosc pleban6w archidiecezjignieznienskiej pochodzila z tejze diecezji. Wzmiankio przybyszach z diecezji sqsiednich Sq jedynie sporadyczne.PIeban byl zobowiqzany zapewnic wiernym nalezytq opiek~duszpasterskq. Nalezal wi~c do niego obowiqzek udzielania sakrament6w,odprawiania uroczystej mszy przynajmniej w niedzielei swi~ta oraz gloszenia kazan. Wymagania sta·wiane w tymostatnim zakresie nie byly wielkie. Zqdano jedynie, by nauczonowiernych podstawowych modlitw - Ojcze Nasz, Zdrowas, tlumac~onoim podstawowe prawdy wiary, zas bardziej wyksztalcenikaplani mogli za zezwoleniem wladz koscielnych wyjasniae teksty•