Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

PARAFIE W XVI-XVIII W.1549si~ przedstawicieli szlacheckich wsrod duchowienstwa parafialnegow XVIII i pierwszej polowie XIX w. bylo wyrazem ubozenianiektorych grup szlacheckich, ktore w ten sposob szukaly rekompensaty.Bardzo wainym zagadnieniem jest wyksztalcenie kleru. W dotychczasowychopracowaniach pOdkresla si~, ie wiek XVI bylokresem obniienia siE; poziomu wyksztalcenia w stosunku dookresu wczesniejszego. Proby wprowadzenia trzyletnich studiowuniwersyteckich jako warunku swiE;cen w pierwszej polowie XVI w.,ja!< jui wiemy, nie powiodly siE;. Na podstawie licznych danychirodlowych moina przyjqe, ie stan umyslowy kleru XVI w. bylbardzo niski. Potwierdzajq to zarowno wzmianki w aktach wizytacjibiskupa krakowskiego z r. 1565-1570, jak tei opinia biskupaplockiego Wojciecha Baranowskiego wyraiona w jego relacjio stanie diecezji do Rzymu z r. 1595. W relacji tej pisze on mi~dzyinnymi, ie wikariusze jego diecezji Sq nieokrzesani i niewyksztalceni.W podobnym swietle przedstawia tenie biskup wikariuszydiecezji sqsiednich. Brak wyksztalcenia nawet w zakresie podstawowychczynnosci liturgicznych byl jeszcze w szesedziesiqtych latachXVI w. tak daleko posuni~ty, ie zdarzaly si~ wypadki, iiduchowni nie umieli odprawiae mszy.Szczeg610we, chociai jeszcze niewystarczajqce, badania przeprowadzonena niektorych terenach Malopolski wykazujq, ie przedstawionawyiej sytuacja ulegla zmianie na lepsze jui pod koniecXVI w. W ciqgu zas XVII-XVIII w. zaszly pod tym wzgl~demdose istotne zmiany. PostE;powaly one zgodnie z procesem wprowadzaniaw iycie postulatow Soboru Trydenckiego w zakresie tworzeniaseminariow diecezjalnych, w ktorych biskupi mieli iywie,uczye i wychowywae przyszly kler diecezji. W pierwszym etapierealizacji tych postulat6w chodzilo jednak 0 zdobycie moiliwiedokladnego rozeznania w sytuacji. Stqd tei jui w koncu XVI w.,zgodnie zresztq z wymogiem pos.tanowien Soboru Trydenckiego,biskupi przy.st~pujq do wizytacji swoic.h diecezji. W przeprowadzonychnp. w drugiej polowie XVI w. wizytacjach diecezji krakowskiejbiskupa Filipa Padniewskiego w latach 1565-1570 orazkardynala Jerzego Radziwilla w 1. 1592-1599 miE;dzy innymi duiouwagi poswiE;cono wyksztalceniu duchowienstwa. Podobnie spra\VasiE; przedstawia na terenie innych diecezji (Warmia, Wloclawek,Plock, Poznail). Zdobyta w ten spos6b qrientacja w diecezji krakowskiejposluiyla, jak siE; wydaje, do zredagowania listu pasterskiegobiskupa krakowskiego Bernarda l\IIaciejowskiego w r. 1601,zwanego poiniej' w skr6ceniu Pastoralnq, w ktorym uwzgl~dnionoz jec1nej strony postanowienia Soboru Trydenckiego, z drugiej zassytuacj~ i potrzeby Kosciola w Polsce. W zakresie wyksztalcenia