Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W XVII-XVIII W.1575konwent6w, tworZqC prowincj~ litewskq. ' Pod koniec XVII. w. tetrzy prowincje liczq 12 kustodii. Do prowincji polskiej naleialydwa konwenty slqskie Z dawnej kustodii opolskiej: Bytom i Opole.Podobnie jak klasztory slqskiekilku innych zakon6w, odpadajqone w XVIII w. W 1725 r. przylqczono je do prowincji czeskiej.Podzial prowincji na kustodie w okresie przedrozbiorowym wyglqdalnast~pujqCo: prowincja polska skladala si~ z kustodii ­gnieznienskiej, krakowskiej, lubelskiej i chelminskiej. Prowincjaruska z kustodii - lwowskiej, przemyskiej,. zamojskiej i czwartejobejmujqcej klasztory na Wolyniu. Litewska zas z wilenskiej, grodzieilskiej,kowieilskiej i polockiej kustodii.Podzial prowincjl k arm eli t 6 w t r z e w i c z k 0 w y c h jestnieco op6zniony w . stosunku do podobnego procesu w · zakonachtej grupy. Zachowana jednak zostala prawidlowose inicjowaniapodzialu przez grup~ konwent6w ruskich, kt6re w 1687 r. tworzqodr~bnq prowincj~. Nast~pne podzialy majq miejsce dopierow wieku XVIII. W 1728 r. prowincja polska dzieIi si~ na wielkopolskqi malopolskq. Podzialowi ulega tez prowincja ruska. Powstajqz niej w 1756 r. prowincje: litewska i wolyilska.Wspomniane wyzej zmiany, jakie zachodzily i pogl~bialy si~wsr6d starych gal~zi mendykant6w oraz ciqgle, w lonie wsp6lnotyfranciszkailskiej, tendencje nawrotu do pierwotnych zalozeil przezobostrzanie reguly, nalezy uznae za istotny zesp6l przyczyn powodujqcychpowstanie nowych gal~zi zakon6w zebraczych. W procesietym nie bez znaczenia wydaje si~ bye dqienie do wychodzenianaprzeciw rodzqcym si~, nowym, zapotrzebowaniom Kosciolai wiernych, na kt6re stare zakony odpowiadae nie umialy lubnie mogly.Z lona wsp6lnoty franciszkailskiej wyszly trzy pr~zne gal~zie:bernardyni, reformaci i kapucyni. Uzupelnili t~ nOWq grup~ karmelicibosi. Obok tych zakon6w pojawily si~ r6wniez w Polscew XVII i XVIII w. pr6by ostrzejszego obserwowania reguly w zakonachstarszych. Reformy te nie mialy na celu tworzenia odr~bnychzakon6w. Dqzenia do scisleiszej obserwancji u karmeIit6wtrzewiczkowych i dominikan6w nie Sq jeszcze wystarczajqco zbadane.Wiadomo tylko, ie niekt6re konwenty karmelit6w trzewiczkowychw Polsce przestrzegaly zaostrzonej reguly Soretha. Nie, przejawialy one zadnych dqzeil separatystycznych. Nalezaloby jedyniezbadae blizej ich rol~ w utworzeniu prowincji wielkopolskiejw 1728 r. Wydaje si~ jednak, ze i w innych prowincjachistnialy klasztory 0 tej regule, np. Drohobycz. Tendencje do scislejszejobserwancji u dominikan6w doprowadzily natomiast do utworzeniaw drugiej polowie XVII w. odr~bnej kongregacji pod wezwaniemsw. Ludwika Bertranda, kt6ra nie odegrala zresztq