Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

, ZAKONY W XIX I XX W.1679UWAGI 0 PROBLEMATYCE SOCJALNEJ POLSKIEGO RUCHUZ AKONNEGO w XIX w.Warto sformulowac niekt6re uwagi dotycz(jce zagadnien spolecznychomawianego ruehll zakonnego z lat 1850-1918, zwlaszczadla okresu drugiejpolowy XIX w.Zdaje sip, nie ulegac wqtpliwosci zwiqzek rllchu zgromadzenz socja1I1q kwestiq kobiecq stulecia. Powstajqca na ziemiaeh polskichformacja k apitalistyczna likwidowala stopniowo dawnq pozycjp'kobiet, kt6r ych zycie zamknip,te bylo w ramach tradycyjnegodomu i gospodarstwa. Stawiaia r6zne it!h grupy wobec k oniecznosciekonomicznej (w dalszym za s etapie wobec swiadomego wyboru)podj p,cia pracy zawodowej, inspirowaia ieh w ielki pp,d dowyksztaicenia i coraz bar dziej nasilajqcq sip, walkp, 0 uznanie spoleczne- r6wniez w dziedzinie prawnej - nowego statusu kobiety.W tych warunkach zgromadzenia dawaly kobietom afirmacjp, wIasnejgodnosci i waznosci socjalnej, spotp,gowanq odniesieniem dowartosci religijnych, a jednoczesnie stanowily one pIaszczyznp, instytllcjonalnqroznorodnych form dzialainosci, odpowiadajqcych nowympotrzebom i aspiracjom wspomnianej wielkiej czp,sci narodu.Wydaje sip, znamienn~, ze niemal z reglily zawiqzanie sip, zgromadzeniapoprzedza jakas praca spoleczna, podjp,ta przez zespolkobiet, wzglp,dnie, ze zalozycielki, lub grupy zalozycielek rekrutujqsip, z osob zaangazowanych w dzialalnosc patriotycznq, ekonomicznq,charytatywnq czy oswiatowq. Charakterystyczne Sq czp,ste sporyi konflikty kongregacji zeiiskich i ich kierowniczek z zakonamimp,skimi i niektorymi krp,gami kleru swieckiego. Siostry tOCZqwalk ~ 0 samodzielne sformulowanie ,celow i ustaw zakonnych,niezaleznosc organizacyjnq, usunip,cie kurateli zakonnik6w i ksip,zy,a- przynajmniej 0 prawo doboru kierownikow czy konsultator6w.Wystp,powaly wsrod duchownych silne opory przeciw zakonnymgrupom kobiecym, majqce na ogol wlasnie zrodlo w "feministyczno­-emancypacyjnym" charakterze tych ostatnich.Zachodzi tez jakis zwiqzek mip,dzy "pierwszq falq" powstawaniakongregacji zenskich z lat 50-tych XIX w ., a publicznq dyskusjqo "kwestii kobiecej" w Krolestwie i w Wielkopolsce z lat 30-tychi 4D-tych; podobnie tez mip,dzy cirugq falq popowstaniowq a nasileniemsip, dyskusji wokol wspomnianego problemu w zwiqzkuz rozwojem stosunkow kapitalistycznych - zwlaszcza w Kongresowce.Z reguly we wszystkich nowych, rodzimych i naplywajqcychzgromadzeniach znajduje recepcjp' mniej lub bardziej poglp,bionyprogram "odrodzenia narodu i spoleczeiistwa przez kobiety". Po-Znak - 19