Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1496 JERZY KLOCZOWSKIsw. Augustyna; nie liczymy w tym zakon6w zebraczych, w CZ~SCInawiqzujqcych r6wniez do tej reguly. Do najstarszych, XII wiecznych,a zarazem najwif.;kszych w Polsce sredniowiecznej domowkanonik6w regularnych nalezq klasztory: Najswir;tszej Maryi Pannyna Piasku we Wroclawiu, Czerwiilsk na Mazowszu, Trzemesznow okolicach Gniezna oraz Miech6w na p61noc od Krakowa. Trzypierwsze z nich si~gajq poczqtkami jeszcze pierwszej polowyXII stulecia, choc ustalenie dokladnych dat i okolicznosci powstaniabudzi od dawna nie zakoilczol1q do dzis dyskusj~ naukowq.Kanonicy wroclawscy osadzeni zostali poczqtkowo na g6rze Sl~zy,skqd juz w drugiej polowie XII w. przeniesli si~ do Wroclawia.U schylku tegoz wieku znajdujemy w zr6dlach wiadomosc 0 ichprzynaleznosci do jednej z bardziej powaznych kongregacji kanonik6wregularnych w Europie p6lnocnej, zwiqzanej z p61nocno­-francuskim opactwem Arrouaise. Fundacj~ czerwiilskq, clokonanC!najprawdopodobniej w polowie stulecia, lqczymy dzis ch~tniez dzialalnosciq wybitnego biskupa plockiego Aleksandra z Malonne,kt6ry - jak mniemamy - sprowadzil pierwszych kanonikow zeswych stron ojczystych, z obszaru dzisiejszej Belgii, a mianowiciez klasztoru sw. Idziego kolo Liege. Wypowiadane vv nauce przypuszczenia0 zwiqzkach Czerwinska z kongregacjami Arrouaise czynawet sw. Wiktora w Paryzu nie majC! wi~kszego uzasadnienia.Mozliwe natomiast, ze pewne zwiqzki 0 trudnym do uchwyceniacharakterze lqczyly Arrouaise z Trzemesznem. Wskazywalyby nD tow kazdym razie wzmianki zr6dlowe z pocz'ltk6w XIV wiekui tradycja odnotowana jeszcze w poczqtkach XV w.Klasztor miechowski stanowil fundacj~ moznego pana polskiego,Jaksy, zwiqzanq z odbytq przez niego pielgrzymkq do Jerozolfmy.W 1163 roku, jak chce stara tradycja, pierwsza grupa brad przybylado Miechowa z kosciola Grobu sw. w Jerozolimie, stanowiqcegoosrodek kanoniczej kongregacji, do kt6rej Miech6w mialnastf.;pnie nalezec az do XIV-XV wieku. Jeszcze w XV wiekuJiczba zakonnik6w w Miechowie wahala sif.;, zdaniem Dlugosza,mif.;dzy 60 a 100, przy czym dom nalezal do najlepiej wyposazonychklasztor6w malopolskich.Kazdy z wymienionych klasztor6w kanonik6w regularnych posiadalswoje male pIac6wki, prepozytury wzglf.;dnie nawet parafie,obslugiwane, zapewne juz od XIII w . przez wlasnych ksi~zykanonik6w.Dokument dla CzerwiI'lska z 1254 r. wymienia 9 koscio16wmazowieckich w posiadaniu klasztoru. Miech6w mialw swych rf.;kach w 1574 r. 15 prepozytur i 10 slabiej uposazonychplebanii tak w Malopolsce, jak i w Wielkopolsce i na Mazowszu.Szereg prepozytur slqskich zalezalo od klasztoru NMP na Piasku.J edna z tych prepozytur w Zaganiu przeksztalcila sir; nast~pnie