Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

DIFCEZJE RZYMSKO-KATOLICKlE W XVI- XVIII W.1527Wszystkie diecezje polskie byly podzielone na dekanaty, a w niekt6rychz nich siee dekanat6w byla w ciqgu XVI-XVIII wiekuuzupelniana. Niekiedy doprowadzalo to do prawie idealnego wyr6wnanialiczby parafii w poszczeg6lnych dekanatach. Byly jednakdiecezje, w kt6rych istnialy bardzo .duze dysproporcje. Pozostajqcprzy dose skrajnym takze i pod tym wzgl~dem przykladzie diecezjikrakowskiej - w kt6rej nota bene nie bylo wi~kszych reorganizacji- b~dziemy mieli najmme]szy dekanat skladajqcy siE:z 7 parafii i najwi~kszy obejmujqcy ich ok olo 40. Dla przeciwstawienia:w kazdym dekanacie diecez.ii plockiej, po uzupelnieniu ichsieci w XVI i XVII wieku, bylo okolo 10 parafii.Najnizszym, ale r6wnoczesnie najwazniejszym ogniwem organizacyjnymdiecezji z punktu widzenia jej zadan spoI"eczno-religijnych byla parafia.Wieslaw MiillerWSKAZOWKI BIBLIOGRAFICZNENie ma calosciowego opracowania organizacji diecezjalnej w PolsceXVI-XVIII w. Rowniei szereg zagadnien bardziej szczegolowych oczekujeopracowania monograficznego. Podstawowych informacji 0 poszczeg6lnychdiecezjach dostarcza Encyklopedia Koscielna Nowodworskiego.Poszerzeniu wiadomosci mogq sluzyc mi~dzy innymi:T. Dlugosz, Biskupi polscy XVII i XVIII w ., obsada, dyspensy, taksy,"Roczniki Teologiczno-Kanoniczne", 5 (1958) z. 2; T. Dlugosz, Projektutworzenia nowych biskupstw w Polsce przed ro!ciem 1631, "CollectaneaTeologica", 12 (1931); T. Dllfgosz, Z .dziejow diecezji smolenskiej, Lwow1937; J. Grzywacz, Nominacja biskupow w Polsce przedrozbiorowej,Lublin, 1960; T. Korzon, Wewn~trzne dzieje Polski za Stanislawa Augusta(1764-1794), Krak6w-Warszawa 1897-8, T. 6; E. Kuntze, Utworzeniebiskupstwa wendenskiego przez Stefana Batorego, Stuclia historyczneiw czci Stanislawa Kutrzeby, Krak6w 1938, T. 2; J. Kurczewski, Biskupstwowileiiskie od jego zalozenia az do dni obecnych zawierajqcedzieje i prawa biskup6w i duchowienstwa dyecezji wilenskiej oraz wykazkoscio16w, klasztorow, szkol i zakladow dobroczynnych i spolecznych,Wilno, 1913; St. Librowski, Wizytacje diecezji wloclawskiej, Cz. 1: Wizytacjediecezji kujawskiej i pomorskiej. T. 1: Opracowanie archiwalnozrodloznawcze.Z. 1: WstllP ogolny, "Archiwa Biblioteki i Muzea Koscielne",8 (1964); W. Milller, Diecezja krakowska w relacjach biskupowz XVII-XVIII wieku, Lublin 1965 (w druku); J. Nowacki, Archidiecezjapoznanska w granicach historycznych i jej ustroj, (Poznan) 1964. W: tenie,Dzieje Archidiecezji pozna11,skiej, t. II; A. Petrani, Nauka pra"lJa kanoni cznego w Polsce w XVIII i XIX wie.ku, Lublin 1961; L. Winowski,Stosunki milldzy bisk upstwem wroclawskim a metropoliq gnieznieiLskqw latach 1740-1748, "Przeglqd Zachodni", 1955, nr 3/4.