Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W SREDNIOWIECZU1495szy, krzyzacy skupili g16wne sily swego zakonu, znacznie zresztqmniejszego liczebnie od tamtych, w Prusach. Tu tez w zamku malborskimznajdowala si~ od 1309 roku rezydencja wiclkiego mistrza.III. KANONICY REGULARNIW znacznie wi~kszym stopniu od zespol6w mniszych regulysw. Benedykta bqdz tez zakon6w rycerskich zwiqzaly si~ ze spoleczeilstwempolskim i szybciej na og6l nabraly rodzimego charakteruwsp61noty nawiqzujqce do reguly sw. Augustyna. Przypomnijmytu kr6tko, ' z.e grupy kleru zyjqcego przy swoich kosciolach,dla kt.6rych byli wyswi~cani, zacz~to dzielic od XI wiekuna grupy kleru czyJi kanonikatu swieckiego oraz regularnego. Klerswiecki zyjqcy przy katedrach czy wi~kszych kosciolach zgodniez zalozeniami karoJiilskiej reguly akwizgrailskiej zachowywal 'zwykleprawo do posiadania czy uzytkowania wyraznie wyodr~bnionejwlasnosci, podczas gdy wsp61nota regularna zgodnie z reformatorskimizalozeniami gregoriailskimi akcentowala z naciskiem niepodzielnoscwsp61nie posiadanych d6br. Od drugiej polowy XI wieku"wsp6lnoty regularne" przyjmujq coraz cz~scleJ za podstawGprawnq i ideowq swej egzystencji regul~ sw. Augustyna, okreslajqcqjasno podstawowe zasady zycia, ale zarazcm na tyle luznq i malosprecyzowanq, ze pozwalajqcq na przyj~cie w praktyce bardzor6znych form zycia, dzialalnosci i organizacji. Zasadniczym punktemprogramu zycia kanonicznego, tak~e w kanonikacie regularnym,pozostaje jednak sluzba liturgiczna - officium divinum - polegajqcajak i u mnich6w przede wszystkim na wsp6lnym, codziennymspiewaniu przez szereg godzin psalm6w. Przy grupach ksi~zy regularnychskupiac si~ tez zaczynajq w coraz wi~kszym stopniugrupy ludzi swieckich, m~zczyzn i kobiet, przy czym takie szerszewsp61noty nie ograniczajq si~ juz z reguly do wypelniania zasadniczychdla ksi~zy-kanonik6w funkcji liturgicznych, ale podejmujqr6znorodne funkcje spoleczne zgodnie z narzucajacymi si~ w danejsytuacji potrzebami. B~dq to wi~c cz~sto funkcje opiekuilczo-szpitalnicze,strzezenie szlak6w czy most6w, a w stosunku do ksi~zy takzeniekiedy duszpasterskie w posiadanych przez klasztor parafiach,tam zwlaszcza, gdzie brak bylo kleru. Na tIe zarysowujqcych si~potrzeb i specjaJizacji trzeba tu mi~dzy innymi traktowac genez~zakon6w rycerskich, kt6rej zwiqzki z ruchem kanoniczym zarysowujqsi~ coraz wyrazniej. Pod wzgl~dem organizacyjnym domykanonikatu regularnega stanowily bqdz odr~bne, mniej czy bardziejautonomiczne jednostki, bqdz tez lqczyly si~ w kongregacje.Na ziemiach polskich powstaje w XII wieku, zwbszcza w jegcidrugiej polowie, oraz w XIII, kilkadziesiqt grup kanoniczych reguly