Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

SLOWO WSTE;PNE1397nie r6wnej mme] wiE:cej linii gdzies po schylek XVII wieku(okres "cywilizacji chrzescijanskiej") i wreszcie linii stopniowoopadajqcej od XVIII w. (okres "dechrystianizacji"). Tymczasemgdy zaczE:lismy w nauce przyglqdac si~ tak istotnym dla Kosciolazagadnieniom jak poziom zycia i swiadomosci religijnej szerokichmas wyznawc6w czy tez wyksztalcenie i kultura religijnakleru oraz zakonnikow, nasunE;la si~ koniecznosc wr~czradykalnej rewizji schematu zbudowanego bardzo jednostronnieprzede wszystkim chyba w oparciu 0 wyidealizowany w pewnychkon,serwatywnych kr~gach dziewiEitnastowiecznego spoleczenstwaobraz sredniowiecza europejskiego i jego chrzescijanskichkr6lestw. Jak zobaczymy nizej, Kosci61 sredniowieczny w Polsce- jak i gdzie indziej - ze swym imponujqcym i jedynymwlasciwie na owe czasy tak rozbudowanym systemem organizacyjnympowiqzany. byl na wszystkich szczeblach tak bardzosilnie z caloksztaltem 6wczesnego zycia spolecznego i politycznegoi wykorzystywany, rzec mozna, dla tak r6znych cel6w, zez reguly stawiac sobie musimy pytanie 0 miejsce funkcjireligijnych w caloksztalcie funkcji spelnianych przez danqinstytucjE;. Daleko idqce uwarunkovvanie Kosciola caloksztaltemstosunk6w cywilizacyjnych uwidacznia siE; dobrze chociazbyprzy okazji studiow nad ruchami reIormatorskimi w chrzescijanstwie,tak intensywnie prowadzonych w ostatnich 1atach.W kazdym pokoleniu spotykamy siE; z mniej lub bardziej intensywnymii roznorodnymi probami reformy, przy czympunktem wyjscia jest z reguly chE;C naprawy istniejqcegostanu rzeczy i zycia w mysl zasadniczych zalozen ewangelicznychKosciola. Ale jakze trudno przychadzilo trwale zreformowanieludzi Ji instytucji. Elity swiadome byly np. od dawnafatalnego na og6! przygotowania kleru parafialnego do wypelnianiafunkcji duszpasterskich. Ponawiano tez stale, zwlaszczaod XI-XII wieku, deklaracje w tej sprawie i probowano roznychsrodkow zaradczych. W rzeczywistosci jednak dopieroprzeprowadzane bardzo powoli i z ogromnymi oporami postanowienieSoboru Trydenckiego 0 tworzeniu seminari6w duchownychdokonac mialo istotnej zmiany w tym zakresie.W Polsce, jak wiele na to wskazuje, definitywnie dopierogdzies ad schylku XVIII wieku caly kler otrzymywac zaczqljakqs powazniejszq formacjE; seminaryjnq w miejsce przewazajqcegopoprzednio, niejako rzemieslniczego, praktycznegoprzygotowania w parafii przy plebanie. Gdy chodzi 0 praktykimas ludnosci, to istotnym problemem w ca:Jym chrzescijanstwiejest nie tyle ich powszechnosc w zakresie np. podstawowychobowiqzkow katolikow, zasadniczo bardzo duza przynajmniej•