Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

,. 1522WIESLAW MOLLE Rjeszcze biskup-administrator, to z peWnOSClq b~dzie biskup-reformator,podejmujqcy wizytacje, wyczulony na niedomagania organizacyjnew swej diecezji, przeprowadz.ajqcy reorganizacj~, zwolujqcysynody diecezjalne. Model biskupa-administratora pojawisi~ chyba znacznie pozniej - w drugiej polowie XVIII wieku.B ~dzi e to minto - jnk si~ wydaje - zwiqzek z Oswieceniem, jakrowniez z przetransponowywaniem na grunt koscielny pewnychelementow absolutyzmu panstwowego. Da to w rezultacie bardziejdrobiazgowe zainteresowanie si~ diecezjq i daleko idqce ingerencjeze strony biskupa. Nar z~ d z iem do tego b~dq listy pasterskie i licznezarzqdzenia administracyjne.Jednym z podstawowych obowiqzkow nalozonych na biskupowprzez Sobor Trydencki bylo zakladanie seminariow duchownych.Wiqze si~ to z dqzeniem do poqniesienia poziomu wyksztalceniakleru. Seminaria mialy powstac we wszystkich diecezjach, alesama uchwala Soboru, jak i erygowanie w drugiej polowie XVI i napoczqtku XVII wieku pierwszych seminariow duchownych w Polscenie oznacza jeszcze zasadniczej zmiany w systemie ksztalceniakleru. Zmiana taka dokonywala si~ powoli i dopiero chyba w drugiejpolowie XVIII wieku mamy do czynienia z powszechnymksztalceniem kandydatow do stanu duchownego \V seminariach.W niektorych diecezjach zresztq pierwsze seminaria duchownepo\vstaly dopiero w XVIII wieku. Male i przezywajqce c z ~ s te trudnoscigospodarcze placowki okresu wczesniejszego, ksztalcqce zwy··kle zaledwie kilku lub kilkunastu klerykow nie byly w staniepokryc zapotrzebowania na kler w olbrzymich diecezjach polskich.Spory procent ksi~zy zdobywal wiflC wyksztalcenie poza seminariami,glownie zas w kolegiach jezuickich a pozniej pijarskich.Warunkiem otrzymania swiflcen kaplanskich bylo niejednokrotnietylko odbycie kilkutygodniowych rekolekcji w seminarium diecezjalnym.Warunek dwuletniej nauki zaczynajq biskupi stawia (;dopiero pod koniec XVII i w XVIII vv ieku. XVIII wiek przynositei szereg r eorganizacji i ro z budow~ sieci seminariow duchownychw Polsce. Przykladem swiadomej dzialalnosci biskupa w tymzakresie , majqcej zaspokoic w pelni potrzeby diecezji, byla nadlli q skalfl podj ~ ta r ef6rma seminariow duchownych w diecezjikrakowskiej, ktorq przeprowadzil biskup Konstanty Felicjan Szaniawski(1720-1732). Przez doposazenie i powi ~ks z enie st arychseminariow i zalozenie nowego seminarium w K ielcach z wi ~ k s zylon lic z b ~ miejsc w seminariach duchownych diecezji krakowskiejz 32 do 95. Przyczynq te j reformy byl stwierdzony w czasie- wizytacjiniedobor kleru parafialnego.W okresie przedrozbiorowym erygowa no w Polsce og61em ponadtrzydziesci seminari6w duchownych. Najwi ~ c e j z nich bylo '