Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1598 ADAM CHRUSZCZEWSKImierzu skupialo si~ az 40010 zakonnik6w przebywajqcych w diecezjikrakowskiej. Jlose klasztor6w we wspomniaych pi~ciu miastach,w drugiej polowie XVIII w. ksztaltowala si~ nast~p u j qCo :Krakow 1773 r. 24 klasztoryWarszawa 1744 r. 16 klasztorowLwow 1731 r. 16Wilno 1773 r. 16Lublin 1773 r. 15Razem87 klasztorowZAGADNIEN!E FUNKeJIBadanie funkcji spolecznych spelnianych przez zakony w zajmujC)cymnas okresie stanowi niewqtpliwie jeden z najbardziejzasadniczych problemow badawczych stojqcych przed historykamikultury polskiej tego okresu. W ramach obecnego artykulu mozemyoczywiscie pokusie si~ 0 og6lnikowe, silq rzeczy, zasygnalizowanieg16wnych rodzaj6w dzialalnosci zakon6w bez l]1oznosci szczegolowejanalizy. Stan' badan nie pozwala tez dotqd na pogl~bione, zdolnenas dzis zadowolie naswietlenie tych zagadnien. Dokonany uprzedniopodzial na formacje starego i nowego typu, znajduje tu w kazdymrazie nowe uzasadnienie, zobaczymy bowiem, jak wlasnienowe formacje zdobyly si~ na rozwini~cie dzialalnosci nowegorodza.iu na vvielkq skal~.Ogromny wysilek calego Kosciola potrydenckiego i zakonowkleru regularnego poszedl przede wszystkim w kierunku najszerzejrozumianego nauczania i ksztalcenia mlodziezy, kleru i ogolu ludnosci·katolickiej. Stqd tez w naszym wykladzie polozymy naciskna dzialalnose zakonow w zakresie szkolnictwa dla swieckichi kleru oraz roznych form szeroko poj~tej dzialalnosci duszpasterskiej.Wspomnimy tez krocej 0 akejach charytatywnych i opiekunczychzakonow. Oczywiscie, wszystko to dalekie b~dzie od wyczerpaniabardzo r6znorodnych funkcji spelnianych przez zakonyw Epoleczenstwie polskim.Szkolnictwo do chwili powstania Komisji Edukacji Narodowejpozostawalo c!l-lkowicie niemal w r~kach poszczegolnych Koseio16wi wyznan, zresztq i sarna Komisja prowadzila SWq akcj~ g16wniesilami zakonnik6w i kleru. Od polowy XVII w . tracq powoli naznaczeniu, jak pami~tamy, szkolki parafialne, zawsze zresztq wcaleskromne w swych program ach i mozliwosciach. Trwa natomiastnieprzerwanie do ostatnich dziesi~cioleci ' XVI w. rozwoj ilosciowyszkol zakonnych przeznaczonych dla mlodziezy swieckiej. Byly one