Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1524WIESLAW MULLER•legiackie. Obok wypelniania swych funkcji liturgicznych dawalyone r6wniez ludzi do obsady najwazniejszych urz~d6w na nizszychszczeblach organizacji terytorialnej diecezji. W interesuj'lcym nasokresie wyst~powaly na terenie Polski og6lem 53 kolegiaty.20 z nich jednak powstalo w XVI-XVII wieku (XVI w. - 11,XVII w. - 6, XVIII w. - 3).Najwazniejsze . urz~dy centralne diecezji byly skupione w kuriibiskupiej. Najwazniejszymi zas urz~dnikami byli wikariusz generalnyod spraw administracyjnych i gficjal generalny od spraws'ldowych. W interesuj'lcym nas okresie niemal z reguly urz~dyte byly l'lczone. Wikariusz generalny wyposazony w kompetencjeoficjala byl kierownikiem kurii, skIadaj'lcej si~ zwykle z szereguurz~dnik6w (kanclerz, notariusze, assesorzy, oskarZyciel publiczny,obronca w~zla malZenskiego). Mial on obowi'lzek stal:ego przebywaniaw stolicy diecez,ii. W praktyce m6gI on niemal cal:kowiciezast~powac biskupa ordynariusza w biez'lcym administrowaniudiecezj'l.W zwi'lzku z cz~stymi podr6zami i przebywaniem biskup6ww innych rezydencjach wytworzyl: si~ z czasem urz'ld audytorakurii, wywodz'lcy si~ z urz~du marszalka dworu biskupiego. Zadaniemaudytora byl:o zalatwianie spraw napIywaj'lcych bezpo-·srednio do biskupa. W niekt6rych diecezjach audytor byl wyposazonywe wladz~ s'ldow'l r6wnorz~dl1'l z oficjalem generalnym.Zar6wno s'ld oficjala generalnego jak i audytora zalatwialy sprawyw pierwszej instancji przyjmuj'lc r6wniez odwolania od wyrok6woficjal6w terenowych. Od ich wyrok6w nie bylo w zasadzie odwolania,chyba do wyzszej instancji (sqd metropolity, nuncjusz,Rzym).Biskupi sufragani nie posiadali w diecezji zadnej wl:adzy administracyjnejani s'ldowej 0 He nie pelnili r6wnoczesnie jakiegosinnego urz~du. Ich uposazenie stanowila zwykle jedna z kanoniiw kapitule katedralnej a zadania polegaly przede wszystkim nazast~powaniu ordynariusza w czynnosciach liturgicznych (wyswi~canieksi~zy, konsekrowanie kosciol6w, bierzmowanie itp.). Sufraganadobieral sobie ordynariusz. Wymagalo to jednak zatwierdzeniai prekonizacji przez papieza. Sufraganl nie mieli prawa nast~pstwapo ordynariuszu i zazwyczaj byl to szczyt kariery dla ludzi, kt6rzynigdy nie mieli zostac ordynariuszami. Posiadanie dobrze zorganizowanychurz~d6w centralnych oraz osobistego zast~pcy w czynnosciachliturgicznych dawaly biskupom bardzo duzq swobod~do zajmowania si~ sprawami nie zwi'lzanymi z ich diecezjami.Wazn'l i bardzo mocno zaakcentowan'l przez Sob6r Trydenckil'ol~ w systemie zarz'ldzania diecezj'l mialy odgrywac synody diecezjalnei wizytacje. Ich reaktywizacja i wzrost znaczenia w dru­