Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1670EWA JABLONSKA-DEPTULAZ innych inicjatyw Kozminskiego mozna jeszcze wspommeco Niewiastach Ewangelicznych (zal. w 1893), skupiajqcych w swychszeregach m~zatki i wdowy i pracujqcych nad podniesieniem zyciarodzinnego.Z wymienionych wazniejszych zgromadzeii honorackich najbardziejiozwin~ly si~ dwa: siostry fabryczne w miescie i sluzkiN. M. P. - na wsi. Na przelomie XIX i XX wieku pierwsze liczylyblisko 2.500 si6str, drugie (po fuzji z martankami) ponad 3.500,a wi~c lqcznie ponad 80% skrytek. W obu tych zgromadzeniachnajpelniej zrealizowana zostala zasada wielostopniowosci - liczbasi6str zycia wsp61nego nie przekraczala tu w sumie 200 os6b,reszt~ stanowily siostry zjednoczone i stowarzyszone.J ako "honorackie" zgromadzenie ukryte powstaly r6wniez serafitki(1881), kt6re po przeniesieniu do Galicji w r. 1892 przywdzialyhabity. Pierwotnym zadaniem kongregacji byla praca nad starcami,ubogimi i kalekami, nast~pnie podj~la ona i dzialalnosc wychowawczq.W duzej mierze na bazie ukrytego zgromadzenia SlugJezusa uformowala si~ w Galicji kongregacja habitowa SluzebnicNajsw. Serca Jezusowego (pelczarki), poswi~caj q ca si ~ opiecenad sluzqcymi i robotnicami. Kozminski pr0bowal zorganizowaer6wniez analogiczne zgromadzenia m~skie. W por6wnaniu z ruchemskrytek byla to inicjatywa na znacznie mniejszq skal~. Powstalydwa ciekawe ugrupowania zajmujqce si~ opiekq nad mlodziezqna wsi i w miescie i ok. 1905 r. zrzeszajqce blisko 800 ludzi: SlugiMaryi Niepokalanej (zal. 1880) i Bracia Syn6w Matki BoskiejBolesnej (wylonilo si~ z poprzedniego ugrupowania w r. 1893).Nie posiadaly charakteru kleryckiego. Interesujqca byla formaapostolstwa jakq prowadzily. Bracia pracowali w duzej mierzejako w~drowni rzemieslnicy, co dawalo im moznosc szerokiegokontaktu z ludnosciq.Kozminski zainicjowal takze tzw. "ruch mariawicki" zmierzaj~cydo odrodzenia parafii. Ruch ten zszedl jednak po pewnym czasiez drogi ortodoksji i zapoczqtkowal tzw. sekt~ mariawit6w.W zwiqzku z tym faktem dzialalnose i formy organizacyjne zgromadzenukrytych spotkaly si~ z ostrq krytykq ze strony episkopatupolskiego. Rozporzqdzeniem z r. 1908 ruch honoracki zostal wtloczonyw ramy scisle zakonne, zredukowany do zespol6w prowadzqcychregularne zycie wsp6lne. U kQrzeni zostala przeci~ta moznoseszerokiego oddzialywania spolecznego.Nie zostala tu przeprowadzona dokladniejsza analiza zjawiskadzialalnosci zgromadzen ukrytych i nie do zakwestionowania jest,lZ mozna wytknqe istotnie slabe strony tego ruchu poza obr~bemzarzut6w wynikajqcych z formalnych zasad prawa kanonicznego.