Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W XVII-XV.III W. 1571waznych dla zakonu obowiqzkow zwiqzanych z urz~dem prepozyta.Mialo to fatalne skutki przede wszystkim dla zycia zakonu. Prepozytmiechowski bowiem byl zobowiqzany m. in. do zwolywaniakapitul generalnych oraz wizytowania wszystkich klasztor6w i plac6wekpozostajqcych w r~kach bozogrobc6w. Aby w cz~sci przynajmniejzaradzic zlu, od poczqtku XVII w. mianowano zast~pc~tytularnego proboszcza, prepozyta-koadiutora. Prepozytem koadiutoremqyl zawsze zakonnik. Pelni! On odpowiednie obowiqzki niekorzystajqc, rzecz jasna, z uposazenia. Nie wszyscy j"ednak komendarzezapisali si~ zle w kronikach miechowit6w. Niekt6rzy z nichpolozyli niemale zaslugi, szczeg6lnie w dziele uporzqdkowaniai podniesienia spraw gospodarczych zakonu. Do wybitniejszychw tym zakresie, tytularnych prepozyt6w miechowskich zaliczycnalezy: Andrzeja Batorego, Macieja Lubieilskiego, Achacego Grochowskiegooraz Wojciecha i Piotra Koryci6skich. Dzialalnosc tanie wplyn~la jednak w wi~kszym stopniu na popraw~ wewn~trznejsytuacji w zakonie. Totez w XVIII w. zacz~to podejmowac pr6bynaprawy stosunk6w wewn~trznych . Przejawem wlasnie tych dqzeiljest zrzeczenie si~ przez zakon w 1725 r. d6br stanowiqcych uposazenieprepozyta za cen~ wolnego wyboru wlasnego przelozonego.Krol mianowal teraz administrator6w wydzielonych d6br,a zakon uwolnil si~ tym samym od komendatariuszy. Byl to decydujqcykrok na drodze pomyslnie przeprowadzonej w nast~pnychdziesiE;cioleciach naprawy zycia w zakonie Str6z6w Grobu Chrystusowego.D u c hac y tworzyli prowincjE; polskq zalezn,\ od domu generalnegow Rzymie (Hospitale S. Spiritus de Saxia). Siedzibq prowincjalabyl dom krakowski. Wazniejsze plac6wki duchak6wznajdowaly si~ w Sandomierzu i Kaliszu. W polowie XVIII w .Benedykt XIV wylqczyl kanonik6w regularnych de Saxia w Polscei w Hiszpanii spod wladzy generala, pod~ajqc zakon w tych krajachwladzy biskup6\y. Decyzja papieza zostala spowodowana zlym'stanem wewnE:trznym zakonu. Biskup krakowski M. Poniatowskinie widzial jednak chyba mozliwosci odnowy zycia w zakonie,gdyz korzystajqc z otrzymanych uprawnieil, zamyka w kOllCUXVIII w. nowicjat - skazujqc duchak6w na wymarcie.Od XVI w. k a non icy reg u 1 a r n i 0 d po k u t y istniejqjuz tylko w Polsce. Klasztory ich podlegaly wladzy prowincjalageneralnego rezydujqcego przy kosciele sw. Marka w Krakowie.Na poczqtku XVIII w. pojawiajq si~ wzmianki 0 utworzeniu odrE:bnejprowincji litewskiej tego zakonu. Z calq pewnosciq jednakmozemy m6wic o. takiej prowincji dopiero w poczqtkach wieku XIX,gdy klasztory malopolskie przestaly istniec.Polska prowincja p a u 1 i n 6 w obejmowala opr6cz klasztor6w