Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W SREDNIOWIECZU 1503Aug u s t i a n i e - ere m i c i pow i~kszyli 0 kilka domow swoJpomorsko-prusk i stan posiadania, przede wszystk im jednak zyskujqod schylku XIII wieku okolo 15 klasztor6w na Slqsku, w Malopolscei na Mazowszu. Ich wielkim protektorem w C zec ~ac h w p o­lowie tegoz stulecia byl cesarz Karol IV, z ktorego osobq w i ~ze si~bezposrednio fundacja domu augustianskiego we Wroclawiu. W tymsamym okresie czasu Kazimierz \Vielki osadza zakon w K rakowie,zas okolo 1356 roku powstajq jednoczesnie az t rzy domy m azowieckiew Rawie, Ciechanowie i Warszawie. Klasztor w arszawskiswiEitego Marclna stanowil pierwszq w tym miescie wsp6lno t ~zakonnq.Znacznie slabiej od dominikan6w i franciszkpn6w , ale takzei augustian6w, rozwinql si~ n a ziemiach P olski sredniowiecznejczwarty z wielkich zakon6w zebra.czych, mianowicie k arm eli c i.Doplero n'a przelomie XIV i XV wieku utworzyli oni swe pierwszedomy w Krakowie, J asle, Pozna niu, Gdansku, Bydgoszczy i Strzegomiuna Slqsku. Ten stan posiadania zwi ~kszyl si~ w na st ~pnychdziesiEicioleciach 0 mazowiecki Plonsk. Na Pomorzu Zachodnimkarmelici osiedli w polowie XV w. w Szczecinie.Natomiast w ciqgu drugiej polo\vy XV stulecia rozwin~la sivna ziemiach polskich z ogromnym dynamizmem, przypominajqcymprocesy XlII-wieczne, wspomniana juz wyzej galqz obserwantowfranciszkanskich, nazwanych u nas, od wezwania pierwszego 'klasztorukrakowskiego swiEitego Bernardyna ze Sjeny, be rna r d y­n a mi.Poczqtki ruchu bernardynskiego na obszarach XV wiecznegopanstwa polskiego lqczq si~ scisle z kilkumiesi~cznym pobytemw Krakowie zimq 1453/4 roku p6Zniejszego swi~tego , Jana Kapistrana,wielkiego kaznodziei i zarazem przywodcy franciszkanskichobserwant6w. Juz w pierwszych dniach swego pobytu w KrakowieKapistran przyjqe mial osiemnastu kandydatow i uzyskae dla nichdom i plac pod budow~ przyszlego klasztoru tuz przy Wawelu.Naplyw kandydatow byl bardzo duzy. Do Kapistrana w ciqgu8 miesiEicznego pobytu w Polsce zglosie siE; mialo ich az 130!W maju 1455 roku mimo powstania w miE;dzyczasie klasztoru przykosciele sw. Anny w Warszawie i trzech w Wielkopolsce, w Krakowieprzebywalo jeszcze 72 zakonnik6w bernardynskich. W przeciwienstwiedo wielu innych krajow chrzescijanstwa obserwanci 'franciszkanscy w Polsce szerzyli si~ nie drogq przejmowania i reformowaniaistniejqcych, starych domow franciszkanskich, alewszEidzie tworzyli wlasne domy. Stanowili tez w Polsce w wi~kszym,bye moze, stopniu niz gdzie indziej, zakon nowy. Jego polska prowincja,utworzona w 1467 roku, liczyla 12 klasztorow. Cyfra tawzrosla ' u sC9-ylku XV stulecila do 25, z czego 18 przypada naZna k - 8