Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

CRGANIZACJA PARAFIALNA W SREDNIOWIECZU1477na gruncie koscielnym reprezentacj~ interesow szerokich rzeszwiernych. ..Najwazniejszym elementem wplywajqcym na wytworzenie si~wi~zi mi~dzy wiernymi a kosciolem parafialnym byl charakterystycznydla sredniowiecza przymus spelniania podstawowych praktykreligijnych tylko w miejscowym kosciele parafialnym. Duzeznaczenie dla jego ugruntowania si~ i ostatecznej rozbudowy mialIV Sobor Lateranenski, ktory do dotychczasowych nakazow dodalobowiqzek spowiadania si~ przed wlasnym plebanem. W mysl zasadowego przymusu parafialnego wierni mogli ucz~szczac w niedzielei swi~ta na msze tylko do wlasnego kosciola parafialnego, tylkow nim mogli przyjmowac. sakramenty sw. Statuty legata Filipaz r. 1279 i biskupa Nankera z r. 1320 zabronily plebanom przyjmowaniana nabozenstwa w swym kosciele obcych parafian, jak rowniezudzielania im sakramentow, grozqc sankcjami za nieprzestrzeganietego. Za~ azy te byly wielokrotnie powtarzane przez p6Zniejszeustawodawstwo koscielne, co wskazuje, iz realizacja ich natrafialana trudnosci, szczegolnie w miastach, gdzie od XIII w. aktywnqdzialalnosc rozwijaly zakony zebracze franciszkanow i dominikanow.Cieszyly si~ one specjalnymi przywilejami papieskimi, zezwalajqcymi im na sluchanie spowiedzi i udzielanie Komunii sw.,cz~sto jednak uprawnienia ich byly kwestionowane i toczyly si~o nie spory, zalatwiane w drodze kompromisowych ukladow, w ktorychusilowano podkreslic pierwszenstwo uprawnien plebana. Taknp. w poczqtkach XIV w. biskup wroclawski zezwolil franciszkanomna sluchanie spowiedzi we wlasnym kosciele, stawiajqc jednakwarunek, by parafianie przynajmniej raz w roku przyst~powalido Komunii sw. w kosciele parafialnym. Podobnie zezwolono dominikanomna udzielanie Komunii· sw., jednak na Wielkanoc, BozeNarodzenie, Zielone Swi~ta oraz Wniebowstqpienie NMP moglito czynic jedynie za zezwoleniem miejscowego plebana.Do podstawowych obowiqzkow wiernych nalezalo swi~cenie niedzieli swiqt poprzez udzial we mszy sw. i wstrzymanie si~ odwykonywania ci~zszych prac, przez ktore rozumiano nie tylkoprac~ fizycznq, ale rowniez odbywanie targ6w i sqdow. Trzebazas p a mi ~tac , ze ilosc swiqt, obowiqzujqcych procz niedziel bylawcale pokazna. W diecezji krakowskiej bylo ich w pierwszej polowieXIV w. ponad 50, podobna ilosc obowiqzywala w archidiecezjignieznienskiej. Przy tak znacznej ilosci swi~ta owczesne spelnialywaznq funkcj~ spolecznq; byly one dla owczesnych ludzitym, czym dla nas dzisiaj Sq urlopy wypoczynkowe. Brak nam danychdo stwierdzenia, w jakim stopniu obowiqzek udzialu w mszyniedzielnej i swiqtecznej byl realizowany. Trzeba tez zwrocic uwag~,ze ucz~zczanie przez wiernych do koscjola posiadalo aspekt nie