Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1482EUGENIUSZ WI.5NIOWSKIdla ce16w duszpasterskich wniknql tak gl~boko w spoleczenstwo, izzdolal wyrugowac i zastqpic dawny oparty 0 opole ustr6j administracjipanstwowej. W tych nowych, wyksztalconych w sredniowieczuramach parafialnych ksztaltowalo si~ nie tylko religijneale r6wniez spoleczne, kulturalne a w duzej mierze i gospodarczezycie sPQleczenstwa. Na kanwie tej sredniowiecznej organizacjiparafialnej zacz~ly juz w6wczas tworzyc si~ zr~by kultury ludowej,kt6rej elementy przetrwaly do dzis w tradycyjnej kulturzechlopskiej.Eugeniusz WisniowskiUWAGI BIBLIOGRAFICZNEPodstawowym opracowaniem dotyczqcym rozwoju organizacji parafialnejw Polsce sredniowiecznej jest praca H. F. Schmida, Dierechtlichen Grundlagen der Pfarrorganisati?Jn aUf westslawischem Bodenund ihre Entwicklung wiihrend des Mittelalters, "Zeitschrift derSavigny-Stiftung fUr Rechtsgeschichte", t. XLI-LI, Kan. Abt., t. XV-XX(1926-1931) i osobne wydanie w 'Weimarze w r. 1938. Jest ona tym cenniejsza,iz problematyki badawczej nie ogranicza tylko do Polski, aleobejmuje r6wniez Czechy i Morawy, Luzyce, Pomorze Zachodnie i RusCzerwonq, dzi~ki czemu daje mozliwosc uchwycenia prawidlowoscii r6inic, charakteryzujqcych rozw6j instytucji parafii na r6inych terenach.Z prac poswi~conych rozwojowi sieci parafialnej wymienimy jedynienajnowsze, poprzez kt6re moina latwo dotrzec do dawniejszych opracowanz tego zakresu: P. Szafran, Rozw6j sredniowiecznej sieci parafialnejw Lubelskiem, Lublin, 1958. St. Litak, Formowanie sieci parafialnejw Lukowskiem do konca XVI wieku. Studium geograficzno-historyczne,"Roczniki Humanistyczne", t. XII, z. 2, 1964, s. 5-136. E. Wisniowski,Rozw6j sieci parafialnej w prepozyturze wiSlickiej w sredniowieczu.Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965.Om6wienie literatury traktujqcej 0 poczqtkach organizacji parafialnejw Polsce zawiera cytowana wyiej praca P. Szafran a, oraz artykufks. B. Kumora, Pocza,tki organizacji parafialnej na ziemiach polskich,"Roczniki Teologiczno-Kanoniczne'~, t. V, z. 4, 1958. Z nowszych publikacjiw tym zakresie wymienic trzeba dwa artykuly J. Tazbirowej., W sprawie badan nad genezq organizacji parafialnej w Polsce, "PrzeglqdHistoryczny", t. LIV, z. 1, 1963, s. 85-92; Poczqtki organizacji parajialnejw Polsce, "Przeglqd Historyczny", t. LTV, z. 3, 1963, s. 369-386; ­oraz uwagi polemiczne J. Szymanskiego, Wok6l genezy organizacji parafialnejw Polsce, oraz E. Wisniowskiego, Uwagi 0 poczqtkach organizacjiparafialnej w Polsce (obie w:) "Przeglqd Historyczny" t. LV; z. 3 ~1964, s. 49-3-508. .