Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1554 STANISLAW LITAKpodstaw wiary i rzeczy koniecznych do zbawienia. Tak wi\'ic jegozadaniem bylo uczyc Iud: Ojcze nasz, Wierz~ w Boga, Dekalogu,przykazan koscielnych oraz wyjasniae natur~ i skutecznose sakrament6w.Material zas do tego powinien czerpae z katechizmuSoboru Trydenckiego oraz w postylli Wujka i Skargi. Niezaleznieod tego plebani byli 7.obowiqzani do wyglaszania kazan okolicznosciowych.Tak np. w okresie zapust6w powinni odwodzic Iudod pijanstwa, W okresie zas wielkiego postu mieli obowiCjzek przygotowywaeIud do spowiedzi i komunii wielkanocnej. W okresieadwentu i wielkiego postu byli zobowiqzani nie tylko w niedzielei swi~ta, ale ponadto dodatkowo dwa razy w tygodniu do wyglaszaniakazan, w kt6rych mieli odwodzic ludzi od zlego i zach~caedo dobrego. Kazania te mialy bye dostosowywane do wieku, zdolnosci,zawodu i obyczaj6w sluchaczy. Jesli chodzi 0 problem nauczaniaprawd wiary, duchowni nie powinni si~ ograniczae tylkodo ich wyjasniania w kosciele, ale, jak swiadczq liczne aktasynodalne z XVII i XVIII w., byli zobowiCjzani do ich uczeniaw poszczeg6lnych wsiach, chodzqc nawet po domach. Tak np. synoddiecezji wloclawskiej z r. 1628 poleca, aby plebani, ich wikariuszelub tez nauczyciele 'szk6lek parafialnych cztery razy do roku w Suchedniudawali si~ na w~dr6wk~ i wst~pujCjc do domow uczyliich mieszkanc6w Ojcze nasz, Wierz~ w Boga i Dekalogu. Synodzas diecezji chelminskiej z r. 1641 nakazuje, aby duchowni parafialniw oznaczonych dniach (niedziele i swi~ta) po kazaniuwe wsiach zamieszkalych przez prosty Iud glosno odmawialiosobiscie lub tez za posrednictwem innych os6b: Ojcze nasz,Pozdrowienie anielskie, Sklad apostolski i dekalog po to, abysluchacze mogli powtarzac i przyswajae sobie na pami~c. Katechizacj~ludnosci mieli r6wniez ksi~za przeprowadzac w czasiek ol~dy. Kladzie na to nacisk np. synod prowincjonalny z r. 1628.Ten sam problem wyst~puje w aktach synodu wilel1skiego z r. 1717.ZarzCjdzenia powyzsze powstawaly mi~dzy innymi na skutekstwierdzenia przez biskup6w w czasie wizytacji diecezji cz~stozupelnego nierozumienia przez ludnosc chlopskq a nawet i mieszczannajbardziej podstawowych zasad religii i nieznajomosci najprostszychmodlitw.Osobnym zagadnieniem jest realizacja przytoczonych wyzejprzykladowo bogatych 'program6w katechizacji ludnosci. Z tego,co wiemy 0 duchowienstwie parafialnym tego czasu mozna bywnosic, ze wprowadzenie ich w zycie musialo ise z duzymi oporami.Wydaje si~, ze wlasciwej katechizacji ludnosci w XVIIi XVIII w. dokonaly dopiero zakony. Przypuszczenie to potwierdzalybywypowiedzi niekt6rych przedstawicieli polskiego Oswiecenia.Powoli r6wniez i kler swiecki wdrazal si~ w nurt tej trudnej