Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ADA M CH RUSZCZEWSKIZAKONY W P O L S C EW XVII - XVIII WIEKUPrzedmiotem naszego szkicu b~dzie historia zakonow obrzqdk ulaciiiskiego na ziemiach pa'llstwa polskiego od schylku XVI w. pookres rozbiorow Rzeczypospolitej. W tak rozumianym, nieco wi~cejniz 200-letnim okresie, rozw6j zakonow i klasztor6w w Polsceprzybral rozmiary tak wyjqtkowo duzego i intensywnego procesu,jak ' w zadnym innym okresie tysiqcletniej historii chrzescijaiistwapolskiego. W calym zresztq chrzescijaitstwie laciitskim nast~pujeod drugiej polowy XVI stulecia, wzgl~dnie poczqtkow XVII w.silny wzrost klasztor6w, stanowiqc jeden z najbardziej znamiennychprzejaw6w nie tylko kontrreformacji, ale przede wszystkimmoze, reformy katolickiej. We Francji np. polowa z istniejqcychtam OkOfO 1750 r. klasztorow - szacowanych przez niektorycbautorow moze z pewnq przesadq na blisko 15 tysi~cy - powstacmiala w ciqgu XVII i pierwszej polowy XVIII w.Ta' wielka faza wzrostu zakon6w zalamuje si~ zresztq w Europiew ciqgu XVIII wieku. W cytowanej juz wyzej Francji zaznaczasi~ to wyraznie najpierw spadkiem liczby kandydat6w dozycia zakonnego. J ako przyklad moze posluzyc odpowiednie zestawieniedla kongregacji benedyktyn6w sw. Maura. W 1695 r. zanotowano75 profesji, w 1748 - 65, w 1786- 38, w 1787 - 31,a w 1788 tylko 16. Ogolem w latach 1768-90 nastqpilo we Francjizmniejszenie si~ liczby zakonnikow 0 320/0, a w grupie zakonow 'franciszkanskich 0 390/0. Najbardziej widoczna zmiana w tym zakresiedaje si~ zauwazyc u kapucynow. Zakon ten liCZYf w 1768 r.4.937 czlonk6w, a w 1790 rna ich tylko 2.674. W latach tych uleglazmniejszeniu takze liczba zakon6w i klasztor6w. Powolana dospraw zakon6w koscielno-panstwowa komisja zniosla w okresie1768-1790 osiem zakonow i 450 klasztarow. Podniesiono natomiastdolnq granic~wieku przy skladaniu profesji. Wplyn~loto w jakims stopniu na zmniejszenie si~ ilosci profesji oraz napodniesienie przeci~tnej wieku zakonnikow. W 1790 r. bowiem,