Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

DIECEZJE I PARAFIE W XIX I XX W.• 1623Pi~e diecezji pomini~tych z przekroju 1937 to diecezje lezqcepoza terytorium obj~tym poprzednimi przekrojami. Na terenietych diecezji znajdowalo si~ w 1937 r. 1131 parafii. l':..qcznie wi~cmielismy w tym momencie na terenie calego panstwa 5170 parafii.W poczqtkowej fazie interesujqcego nas okresu stwierdzamy calkowitqprawie stabilizacj~ liczby parafii. Od polowy XIX w.zaczyna si~ rozwoj, kt6ry w okresie mi~dzywojennym przybieratempo dose gwaltowne. W drugim ewierewieczu XIX stuleciaprzybywa 24 parafii, co stanowi 0,8% stanu z lat 1820-1830.W okresie mi~dzywojennym na tym samym terenie powstaje874 nowych parafii, co stanowi 21,1% stanu Z r. 1910.Najintensywniej rozwija si~ siee parafialna na terenie Galicji.W samym okresie mi~dzywojennym powstaje tu 462 parafii, cooznacza wzrost 0 przeszlo 50% w stosunku do stanu pr·zedwojennego.W ciqgu ok. 110 lat, na kt6re rozciqga si~ nasza analiza (od1820-1830 do 1937), powstaje na tym terenie 570 parafii, co stanowiprawie 75% stanu z lat 1820-1830.Najslabiej natomiast rozwija si~ siee parafii na terenie Poznanskiego.W drugim ewierewieczu XIX stulecia obserwujemytutaj nawet nieznaczny spadek liczby parafii. Do roku 1937 przybywaw sumie 66 nowych parafii, co stanowi zaledwie · 12 procentstanu z lat 1820-1830.Rozwoj sieci parafialnej dokonujqcy si~ w ciqgu XIX i XX w.naklada si~ na jej stan odziedziczony po poprzednich stuleciach.Powstaly w rezuItacie tych procesow uklad charakteryzujq stosunkowoznaczne r6inice mi~dzy przeciE:.tnymi obszarami parafiiw roznych rejonach kraju.Bezposrednio przed pierwszq wojnq swiatOWq przeci~tny obszarparafii niiszy nii 50 km 2 wyst~puje na terenie diecezji krakowskieji tarnowskiej (z wyjqtkierri okolic g6rskich), zachodniejcz~sci diecezji przemyskiej oraz w okoIicach Lwowa, nast~p.r;:liew diecezji wroclawskiej, gniezniensko-poznanskiej oraz na tereniehistorycznej Warinii i cz~sci diecezji chelminskiej, w koncu w diecezjikieleckiej, w zachodniej cz~sci diecezji sandomierskiej orazw pasie ciqgnqcym si~ od Plocka do Warszawy. Najg~stsza sieeparafialna wyst~puje wi~c w zasadzie na poludniu i zachodziekraju. Przeci~tny obszar od 50 do 250 km 2 majq parafie w pozostalejcz~sci diecezji przemyskiej i lwowskiej (z wyjqtkiemterenow gorskich i podgorskich, gdzie przeci~tna przekracza250 km2), oraz diecezji chelminskiej i gniezniensko-poznanskiej, nacalym pozostalym terytorium Krolestwa Kongresowego oraz w zachodniejcz~sci diecezji wilenskiej. Terytorium 0 przeci~tnym obszarzeparafii nie wi~kszym niz 250 km 2 obejmuje wi~c calq,