Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

PARAFIE W XVI-XVIII W. 1537Zaluskiego i Kajetana Soltyka z lat 1751 i 1765 razem z kapli­cami i kosciolami klasztornymi do liczby ponad 70, w tym 5 ko­legiat i 12 koscio16w parafialnych. Mimo jednak wzrostu liczby kosciolow zwlaszcza zas klasztornych (w stosunku do XVII w. przyrost r6wna si~ 150%) mozna zauwazyc w tym czasie zmniej­szenie si~ liczby duchowienstwa zakonnego, na skutek zmniejsze­nia siG liczebnosci zakonnik6w w klasztorach. W okresie zblizonym do pierwszego rozbioru (lata 1773-1774) szacuje si~ ksi~zy swiec­kich i zakonnych w Krakowie lqcznie z jezuitami na ok. 1000 osob. W odniesieniu jednak do liczby ludnosci Krakowa w tym czasie, liczba duchownych znacznie si~ zwi~kszyla. W rezultacie tego . w koncu XViI1 "V. na jednego duchownego wypadalo ok. 9 mieszkancowtego miasta, podczas gdy w pierwszej polowie XVII w.,jak stwierdzilismy wyzej na jednego duchownego wypadalo ok.20 osob.W zwiqzku z tym co wyzej powiedzielismy powstaje jednak py­tanie, jaki procent z przytoczonych danych liczbowych odnoszqcych si~ do kleru zajmowal si~ .duszpasterstwem, wzgl~dnie rezydo­wal stale przy kosciolach. Drugim waznym zagadnieniem jest rola Krakowa jako osrodka, ktory dzi~ki . swojej atrakcyjnosci przy­ciqgal kler z prowincji. Rozwiqzanie tych problem6w mogq dac dopiero przyszle szczegolowe badania srodowiska krakowskiego. Podobnie jak w wypadku Krakowa, choc w znacznie mniejszych rozmiarach, wyglqdala sytuacja w innych miastacb, jak: Poznan, Warszawa, Lublin lub Wilno. W Poznaniu np., kt6ry w polowie XVI w. Iiczyl od 15000 do 16000 mieszkancow, bylo w drugiej polowie XVII w. , wedlug, jak si~ wydaje niepelnych danych wy­kazu w statutach synodu diecezji poznanskiej · z r. 1689, 22 ko­scioly. Liczba ich znacznie si~ powi~kszyla w okresie do drugiej polowy XVIII w. Powyzszy problem, choc w mniejszych rozmiarach wyst~puje rowniez w malych miasteczkach. II. DUCHOWIENSTWO PARAFIALNE SlUZBA KOSCIELNAo funkcji jakq parafia spelnia w spoleczenstwie nie decydo­walo tylko sarno mniejsze ItA> wi~ksze zag~szczenie parafii. Duzq rol~ odgrywalo tu przede wszystkim duchowienstwo parafialne, kt6re niewqtpliwie bylo jednym z bardzo waznych, a moze obok kleru zakonnego, jednym z najwazniejszych czynnik6w ksztaltu­jC)cych mentalnosc 6wczesnych Iudzi. Stqd tez wazny jest problem liczebnosci duchowienstwa parafialnego oraz jego pochodzenia spolecznego, wyksztalcenia, jak r6wniez poziomu moralnego. Brak bezposrednich danych zr6dlowych 0 liczbie duchowienstwa•