Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1558 STANISLAW LITAKPonadto opiek~ duszpasterskq nad braetwem sprawowal promotor,kt6rym byl przewaznie pleban albo wikariusz danej parafii. Bylyr6wniez wypadki, ze promotorie zajmowali osobni prebendarze.J esli ehodzi 0 ealokszt~lt dzialalnosci braetwa i obowi~zk6w braci,to byl on zawarty w statutaeh braekieh.Zyeie bractw i ieh rola w spoleezenstwie omawianego okresu niezostaly dotqd opraeowane. Wydaje si~ jednak, ze ieh znaezeniew tym ezasie dose daleko wybiegalo poza sprawy ezysto koscielne.Szezeg61nie duzq rol~ odgrywaly bogate braetwa miejskie, dysponujqeeniekiedy dose powaznymi zasobami materialnymi, ezy tow kapitalaeh, ezy tez nieruehomoseiaeh (ziemia, domy).V. OPIEKA SPOtECZNA I 05WIATAAgendami jak gdyby parafii 0 eelach opieki spoleeznej byly tzw.szpitale. Byly to najez~sciej przytulki dla ubogich. Pr6ez szpitaliprzy kosciolach parafialnyeh istnialy w miastaeh tzw. prepozyturyszpitalne z wlasnym odr~bnym benefiejum prepozyta szpitalnegoi podopieeznych. Szpitale te pozostawaly pod opiekq wladz miejskich,kt6re mialy poprzez tzw. prowizor6w (nazywanyeh r6wniezszafarzami) udzial w zarzqdzaniu majqtkiem szpitalnym. Wrazz prepozytem tworzyli oni zarzqd szpitali. Prepozytury niekiedyprzypominaly juz dzisiejszy szpital z obslugq lekarskq i odpowiednimwyposazeniem, wlasciwym tego rodzaju zakladom. Zar6wnojedne jak i drugie najcz~sciej dawaly tylko sehronieniebardzo niewielkiej stosunkowo grupie ubogieh ezy ehorych sposr6dwielkiej rzeszy zebraetwa XVII i XVIII W. Ze wzgl~du na duzezapotrzebowanie spoleezne obserwuje si~ w XVII i XVIII W. starywzrost liezby szpitali. Np. w dekanaeie nowosqdeckim w koneuXVI W. na 31 parafii (w tym 7 miast) bylo 9 szpitali. W XVII W.liezba ta wzrosla do 12, a w XVIII do 17. W dekanaeie zas ropezyekimna 14 parafii (w tym 3 miasta) bylo w koncu XVI W. 3szpitale, w XVII W. 5, a w XVIII W. ich liezba doehodzi do 8.Podobnie sytuacja wyglqdara w prepozyturze wisliekiej. Na 52 parafiebyro tu w koneu XVI W. 15 szpitali, w XVII W. - 23,a w XVIII - 41. Najwi~eej fundaeji szpitalnyeh - 48 w Lubelskiemzr6dra notujq dla XVII, podezas gdy w XVI W. byro iehzaledwie 15, a w XVIII - 44. Rozwoj szpitalnietwa w XVIIi XVIII W. stwierdza si~ rowniez na innyeh terenaeh, jak np.w dieeezji gnieznienskiej, poznanskiej ezy ehelmiI1skiej.W aktaeh synodalnyeh i roznyeh zarzqdzeniaeh biskupow' XVIIi XVIII W., jak tez w rozporzqdzeniaeh w}adz panstwowyeh, obserwujesi~ wi~ksze zainteresowanie szpit\llami. W drugiej polowieXVIII W. problem szpitalnietwa zaezyna nawet trafiae na obrady