Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ORGANIZACJA P ARAFIALNA W SREDNIOWIECZU 1467parafi~, lub tei, gdy nie znal j~zyka miejscowej ludnosci, mialobowiqzek ~ ostarac si~ 0 wikariusza, ktory j~zyk ten znal.Poniewai glownym celem, dla ktorego powolywano wikariuszy,bylo zast~powanie lub wspomaganie plebana w pracy duszpasterskiej,jest rzeczq oczywistq, ze musieli oni posiadac swi~ceniakaplanskie, wyjqwszy oczywiscie wypadki oszustw, 0 ktorychwspomniano wyiej.Wynagrodzenie wikariuszy ksztaltowalo si~ roinie i zaleialood zawartej z plebanem umowy. Wydaje si~ jednak, ze na og6lnie bylo ono wysokie. Wprawdzie na synodzie prowincjonalnymw r. 1285 arcybiskup J akub Swinka ustalil wysokosc wynagrodzeniawikariuszy na 5 grzywien, nalezy jednak wqtpic, aby normata znalazla powszechne zastosowanie. PMniejsze ustawodawstwosynodalne bowiem wielokrotnie powracalo do sprawy uposaieniawikariuszy podkreslajqc, ii powinno ono umoiliwic im naleiyteutrzymanie. Sklonnosc plebanow do obniiania wynagrodzen klerowipomocniczemu przejawiala si~ takze w tym, ie wykorzystujqCistniejqcq wsrod wal~sajqcego si~ kleru, Posz4kujqCego pracy,konkurencj~ powierzali stanowiska wikariuszy tym, ktorzy stawialinajmniejsze wymagania, nie baczqc na ich niewystarczajqcekwalifikacje. Zdarzalo si~ nawet, ie plebani nie dotrzymywaliprzyj~tych w umowie zobowiqzan. W r. 1542 synod prowincjonalnyw Piotrkowie zabronil plebanom obniiania wikariuszom naleinejplacy, a w r. 1577 biskup plocki Andrzej Noskowski upowainil wikariuszydo pozywania takich plebanow przed sqd. Informacji na tematuposaienia wikariuszy w poczqtkach XVI w. w archidiecezjignieznienskiej dostarcza nam Ksi~ga uposazefl J. Laskiego. W znacznejwi~kszosci wypadkow stwierdzono tll, ie pleban wynagradzawikariusza wedlug moiliwosci, co zdaje siE: wskazywac na duiq roinorodnosc· uposaienia wikariuszy. Roinorodnosc ta dotyczyla nietylko wartosci, ale rowniei formy uposazenia. Bywalo wi~c onookreslone bqdz w zbozu - zwykle 30-40 miar w polowie iyta,a w polowie owsa - bqdz w pieniqdzach: 2-3 grzywny. Czasemzas stanowila je pewna cz~sc ofiar wiernych, skladanych w kosciele,lub tei pewne ich daniny, jak np. kol~da lub dziesi~cinaz wyznaczonych przez plebana miejscowosci. Przyklady te swiadczqo duiej dowolnosci plebanow w ustalaniu i regulowaniu uposaieniaswych wspolpracownikow. Moiemy tez stwierdzic, ie z regulywikariusz posiadal sw6j domek - domunculum, w kt6rym mieszkal,przy czym w wypadku istnienia w parafii kilku wikariuszy kaidyz nich posiadal odr~bny dla siebie dom. Zdarzalo si~ jednak, zekilku wikariuszy posiadalo jeden wsp61ny dom lub tei mieszkaliwsp61nie z plebanem.Podstawa zrodlowa nie pozwala okreslic dokladniej spolecznego '