Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

DIECEZJE RZYlVISKO-KATOLICKIE W XVI-XVIII W. 15177. W10clawek ok. 300 14. Che1m ok. 808. Che1mno ok. 180 15. Kamieniec ok. 509. Przemysl ok. 170 16. Kij6w ok. 4010. Luck ok. 150 17. Inflanty ok. 201I. Lw6w ok. 120 18. Smolensk ok. 312. Warmia ok. 100 19. Bak6w ?13. Zmudz - ok. 100Liczba ponad 3,5 tys. parafii w osmiu tylko diecezjach zachodnich(Krak6w,Gniezno, Plock, Wloclawek, Wroclaw, Poznan,Che1mno, Warmia) na og6lnq liczb~ oko1o 5 tys. parafii we wszystkichdiecezjach zdaje si~ dobrze oddawae sytuacj~ wyznaniowq.Wymienione diecezje obejmowa1y przy tym mniej niz trzeciq cz~sepowierzchni 6wczesnej Polski. Parafie unickie na terenie Rzeczypospolitejszacuje si~ dla okresu przed pierwszym rozbiorem naokolo 10 tys. Trzeba jednak zaznaczye, iz by1y one z regu1y znaczniemniejsze od 1acinskich. Na terenie jednej tylko diecezji che1mskiej- nie b~dqcej zresztq przyk1adem skrajnym - na oko1o80 pal:afii rzymsko-katolickich by10 w XVIII wieku oko1o 500 parafiiunickich.Rozleg1ose polskich diecezji by1a niewqtpliwie czynnikiem utrudniajqcymsprawne ' ich funkcjonowanie. Wraz z duzymi dysproporcjamitak pod wzgl~dem wielkosci obszar6w, jak tez liczbyparafii i wiernych, rodzilo to projekty reorganizacji sieci diecezjalnejw Polsce. Najdalej idqcy by1 projekt nieznanego nam z nazwiskafranciszkanina polskiego o. Alberta z oko1o 1631 rokuw £ormie kr6tkiego memorialu z mapq. Autor przewidywal w nimbior'lczresztq pod uwag~ tylko wzgl~dy rozleg1osci - utworzenietrzech nowych metropolii: w Krakowie, Wilnie i Kijowie oraz12 biskupstw mi~dzy innymi w Warszawie, Lublinie, Piotrkowie, naPomorzu, w Minsku, Nowogr6dku, Grodnie. Projekt ten by1 w 1631roku przedmiotem narad kongregacji de Propaganda Fide. Nie doczeka1si~ on jednak realizacji, bye moze z przyczyn, kt6re przewidywa1sam autor. Starajqc si~ uprzedzie ewentualne zarzuty wymienia onjako g16wne trudnosci: 1. zmniejszenie si~ powagi dotychczasowychbiskup6w, 2. uzyskanie dla nowych biskup6w miejsc w senacie,3. zdobycie dla nich uposazenia oraz 4. rozwianie obaw, ze papiezowinie chodzi 0 zwi~kszenie op1at na rzecz Rzymu. W okresiep6i niejszym niekt6rzy biskupi polscy starali si~ rozwiqzywae nawia