Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W. XVII-XVIII W.1593ci~tnie na klasztor wypada 16 zakonnik6w. Na jednego zas zakonnika·okolo 410 katolik6w obrzqdku lacinskiego. Ze wzgl~du nailose zakonnik6w moina wydzielie z 20 zakon6w obj~tych tabelq 9cztery grupy. Pierwsza liczqca szese zakon6w (1-6) posiada udtysiqca do ponad dwa tysiqce zakonnik6w. Drugq - bardzo malqbo liczqcq tylko dwa zakony (7--8) - w ktorej liczba zakonnik6wwynosi okolo 500 na zakon. Trzeciq obejmujqcq 7 zakon6w (9-15)z liczbq zakonnik6w w granicach 250-350 w zakonie, oraz czwartqobejmujqcq reszt~ zgromadzen (16--'-:20) z najwyiszq ilosciq okolo130 zakonnik6w i najniiszq - 11. Do tej czwartej grupy statystycznejnaleiee b~dq tei zakony opuszczone w tabeli, w liczbiesiedmiu. Obejmowalaby ona 12 zakon6w. Podkreslie naleiy bardzoduze zr6znicowanie zakonow, jesli chodzi 0 ilose zakonnik6w,.analogiczne zresztq do zr6znicowania pod wzgl~dem liczby konwent6w.Jednak na podstawie por6wnania obu zestawien nie moina,jak si~ wydaje, mowie 0 prostej zaleznosci liczby zakonnik6ww zakonie od liczby konwent6w. Zaleinose taka wprawdzie istniejei do grupy zakon6w z najwi~kszq ilosciq klasztor6w i zakonnik6wwchodzq te same zakony (zob. tab. 5 i 9), zaslugujq jednak nauwag~ wlasnie r6znice wyst~pujqce w obu zestawieniach. Chodziprzede wszystkim 0 jezuit6w i reformat6w. W tabeli 5 zajmujqodpowiednio miejsca4 i 6. W zestawieniu zas tab. 9 miejsca 1 i 4.Jezuici posiadajq wi~c wi~kszq liczb~ zakonnik6w nii kaidyz trzech zakon6w 0 wi~kszej niz u jezuit6w ilosci klasztor6w,w tym dominikanie posiadajq ich przeszlo dwa razy wi~cej. Reformacinatomiast wyprzedzajq liczebnosciq zakonnik6w dwa zakony,kt6re posiadajq, co prawda niewielkq, przewag~ w ilosciklasztor6w nad nimi. Zdaje si~ to swiadczye 0 wielkiej iywotnosciobu zakon6w. Na specjalne badania w tym wzglE;dzie zaslugujezakon reformat6w, kt6ry charakteryzuje si~ takbardzo dynamicznymrozwojem - niewytlumaczalnym zupelnie na podstawie og6lnych,powierzchownych tylko obserwacji. Powstanie i rozw6j reformat6wnie zaszkodzil jednak w wi~kszym stopniu bernardynom- czego oni sami tak si~ obawiali. Co wi~cej, bernardyniutrzymali SWq pozycj~ drugiego w Polsce najwi~kszego zakonui to zar6wno jesli chodzi 0 ilose klasztor6w jak i 0 liczb~ zakonnik6w(zeb. tab. 5 i 9). Otrzqsnc:li sic: natomiast z kryzysu, spowodowanegooderwaniem sic: obserwant6w bernardyn6ww 1517 r. - franciszkanie konwentualni. Podobnie jak w zakresieliczebnoSci · konwent6w, tak tez jesli chodzi 0 ilose zakonnik6wzdecydowanq pr7.ewag~ posiadajq zakony iebracze. Ten prymatilosciowy zakon6w iebraczych uwypukla zestawienie obu galE:zitej grupy z grupq kleru regularnego. Obie grupy posiadajq jednakowqilose zakon6w, ale jakie rOiniq sic: danymi szczeg6!owymi.