Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1548STANISLAW LITAKczej, jak si~ wyda je, wyglqdala sprawa pochodzenia stanowegonizszego duchowieri.stwa parafialnego na tym terenie. Z bardzofragmentarycznych co prawda danych wynika, ze ducho'vvienstwoto rekrutowalo si~ przede wszystkim z mieszczan (80% , liczqctylko wypadki znane) a c z ~sciowo rowniei ze wsi (20% wypadkovvznanych).Przytoczone wyzej dane odnoszqce si~ do problemu pochodzeniastanowego duchowienstwa nie mogq sluzyc jeclnak za podstawGdo szerszych uogolniel'i, poniewaz Sq zbyt fragmentaryczne. Niemniejjednak gdyby przyjqc, ze r zeczywiscie podobnie sytuacjasi~ ksztaltowala i na innych terenach, to mozna by stwierdzie, zemamy tu do czynienia z procesem stopniowego z wi~kszania sie,elementu szlacheckiego wsrod duchowienstwa parafialnego w okresieod XVI do XVIII w. Taki przebieg wspamnianego procesupotwierdzalyby rowniei da ne odnoszqce si~ do pochodzenia stanowegoduchowienstwa swieckie,go diecezji lubelskiej w pierwszejpolowie XIX w. Na podstawie imiennego spisu duchowienstwaswieckiego sporzq dzonego w Konsystorzu lubelskim w r . 1835 nazqdanie wladz Krolestwa Polskiego ' mozna stwierdzic, ze w diece7.jilubelskiej na 161 duchownych (nie wliczajqc w to 24 wypadkowniewiadomych), przy ktorych Zrodlo wymienia pochodzeniestanowe, 107 (66,4% ) bylo pochodzenia szlacheckiego, 44 (27,3%)mieszczanskiego, 8 (4,9%) chlopskiego i 2 (1,2%) soltysiego. Jeslizas chodzi 0 poszczegolne kategorie duchowienstwa, to sprawawyglqda nast~pujqCo: na 98 duchownych zajmujqcych stanowiskaplebanow i administra torow parafii, ktorych przynaleinose stanowajest znana, 70 (71,4%) bylo pochodzenia szlacheckiego, 23(23,4%) mieszczanskiego, 4 (4,8%) chlopskiego i 1 (ok. 1% ) soltysiego.Wsrodkleru nizszego problem ten przedstawia si ~ podobnie.Rowniez i tu obserwuje si~, choe juz nie na tak wielkq• skal~ , ale jednak duzq przewag~ szlachty. Na 51 osob niiszegoduchowienstwa parafialnego 27 (59,9%) pochodzilo ze szlachty,19 (37 ,2% ) z mieszczanstwa, 4 (7,8%) z chlopow i 1 (1,9%) z soltysow.Niezaleznie' od problemu stopniowego zwi~kszania si~ elementuszlacheckiego ~srod kleru parafialnego w XVI-XVIII a nawetw pierwszej polowie w. XIX, mazna chyba na podsta,;vie powyz..szych danych stwierdzic, ze w ciqgu cal ego omawianego okresuduchowienstwo parafialne wywodzHo si~ zasadniczo z dwoch stanow:ze szlachty i mieszczanstwa. Wobec jednak niejednolitoscitych stanow zachodzi pytanie z jakiej szlachty i jakiego mieszczanstwa.Odpowiedz na to bye moze wyjasnilaby ro,';rniez zmian:¥w zakresie naplywu przedstavvicieli mieszczai1stwa czy szlachtydo stanu duchownego, gdyz nie jest wykluczone, ze zwiE:ks zenie