Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

EWA JABI:.ONSKA-DEPTUI:.AZAKONY I ZGROMADZENIA ZA- ·KONNE W POLSCE W XIX I XX W.P rzy omawianiu dziej6w zakon6w i zgromadzen w Polsce naprzestrzeni ostatnich 150 lat natrafiamy na duze trudnosci z po··wodu braku tak dobrych opracowan szczeg610wych jak i scislychdanych statystycznych. Bogate archiwa wielu rodzin zakonnychSq wykorzystywane w pracach w sposob nader ograniczony i jednostronny.To co zostanie nizej powiedziane nalezy wi~c traktowacjedynie jako orientacyjny zarys generalnych linii rozwojuwzgl~dnie upadku zakonow i zgromadzen w okresie rozbiorovv i pozniej.szym.Omowione b~dq kasaty zaborcze rownoznaczn~ z zalamaniemlub nawet likwidacjq zycia zakonnego uformowanegow Rzeczypospolitej przed r. 1772 oraz nast~pnie "nowa fala" kongregacjipowstalych w srodowiskach polskich i przybylych z zewnqtrzod polowy w. XIX do pierwszej wojny swiatowej. Przedstawionyzostanie krotko takze stan zakonow w Polsce w okresie20-1ecia mi~dzywojennego oraz ich straty w latach 1939-1945.Spr6bujemy tez sformulowac niektore wazniejsze zagadnienia zwiqzanez ruchem zakonnym ubieglego stulecia. Om6wienie dotyczywylqcznie zakonow obrzqdku lacinskiego poniewaz charakter i pracazakon6w innych obrzqdk6w wiqzq si~ ze zlozonq problematykqetnicznq kwalifikujqcq t~ grup~ kwestii do osobnego zreferowania.Nie b~dq poruszane tez sprawy zycia wewn~trznego, typ6w religijnosci,zjawisk kuItowych - dziedziDY skqdinqd wazne dla zrozumieniacalosci tematu.KASATYW chwili upadku Rzeczypospolitej zycie zakonne na jej ziemiachznajdowalo si~ juz na og6l w stanie stagnacji. W roku 1772 rozwiqzanyzostal najpotp,zniejszy z zakonow - jezuici. Wi~kszoscrodzin zakonnych niezdolna do wyjscia naprzeciw r~formom spolecznymi post~powi oswiaty tracila powoli prestiz socjalny, zwlaszczau warstw oswieconych.