Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

SLOWO WSTE;PNE 1393cuski, Gabriel Le Bras, kt6ry w 1931 roku sformulowal programbadania praktyk ludnosci katolickiej w historycznej i wsp61-,czesnej mu Francji, traktowal te badania jako punkt wyjsciado dalszej, pogl~bionej i wielostronnej analizy. Tylko niekt6rzysposr6d jego uczni6w i nasladowc6w, zwlaszcza "praktycy"malo przygotowani teoretycznie do badan naukowych nad spolecznosciamiludzkimi i zafascynowani wymoWq nagromadzonychcyfr, zacz~li zbyt pospiesznie patrzec na bogaty komplekszagadnien zycia religljnego przez pryzmat owych cyfr niedostrzegajqc innych aspekt6w sprawy. W ostatnich latach samGabriel Le Bras wielokrotnie wyst~powal obok innych uczonychprzeciw takiemu rozumieniu programu badan socjograficznych.Postulowane dzis z r6znych stron badania kompleksowenad zyciem i swiadomosciq religijnq ludzi z udzialemwielu dyscyplin naukowych - w szczeg6lnosci zas antropologiii psychologii spolecznej - i uwzgl~dniajqce w pelni momentypostaw, wartosci, znaczen w sensie uzywanym w psychosocjologii,Sq jednak zadaniem naukowym bardzo trudnym, bezzadnego por6wnania trudniejszym od wzgl~dnie latwej do przeprowadzeniaz e wn~trznej obserwacji praktyk. Nic tez dziwnego,ze post~py badawcze Sq tu 0 wiele wolniejsze, wyniki zas ­jak dotqd - 0 wiele mniej efektowne i bardziej dyskusyjne.I tu, podobnie jak w socjografii praktyk, grozq uproszczenia,zbyt jednostronne punkty widzenia, wtedy zwlaszcza, gdy wynikiosiqgni~te przy pomocy jednego sposobu post~powania,jednej techniki badawczej, rozszerzamy na caloksztalt stosunk6wpanujqcych w badanej grupie. Przykladem mogq tu byechociazby badania opinii, r6wnie niekiedy - zdawaloby si~ -:­efektowne co i obserwacje praktyk, zarazem zas r6wniez albai bardziej "nadajqce si~" do falszywej interpretacji. Dopierozastosowanie i konfrontacja szeregu metod i krytyczna, wielostronnaanaliza badanych problem6w prowadzi do ich rzeczywiScielepszego zrozumienia i wyjasnienia. Bardzo silna w dzisiejszymswiecie aktualnosc zagadnien religijnych, interesowaniesi~ nimi przez szerokie kola spoleczenstwa i publicystyk~,prowadzi latwo do zapominania w praktyce 0 zlozonym charakterzebadan istotnie naukowych i wieloaspektowosci ludzkichstosunk6w i sytuac ~ i. Latwo tu 0 bardzo zasadnicze nieporozumienia,nieostrozne i pochopne wnioskowania, niebezpiecznqch~c szybkiego uzyskania od nauki odpowiedzi "jasnychi pewnycn" na nasuwajqce si~ pytania. Istnieje i stale rosnieogromna potrzeba kultury odbioru spolecznego nauki, wlasciwegorozumienia nauki jako takiej i sposobu jej post~powania,w kt6rych jakze zasadniczq rol~ gra formulowanie nowych,