Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W XIX I XX W. 1685Zgromadzenia m~skie, przybyle do Polski w· okresie mi~dzywojennym,to zgromadzenia kleryckie: werbisci (przybyli w 1919 r.),oblaci Maryi Niepokalanej (1920), misjonarze Ducha sw. (1921),misjonarze sw. Rodziny (1921), pasjonisci (1923), orionisci (1924),sercanie (1928), oj cowie misji afrykanskich (1931), krzyzowcy (1935),Towarzystwo sw. Pawla (1936).Ze zgromadzen zenskich przybywajq. gal~zie kobiece istniejqcychoraz aktualnie osiedlajqcych si~ w Polsce organizacji m~skich:salezjanki (1922), orionistki (1932), pallotynki (1934), ss. Rodziny sw.z Bordeaux - galqz oblat6w NMP (1934), Towarzystwo sw. Pawla(1936). Dochodzq tu jeszcze franciszkanki Rodziny Maryi (1922)i kilka zgromadzen, kt6re znalazly si~ w granicach panstwa polskiego,na wyzwolonej cz~sci Slqska. Przewazajq zgromadzeniawychowawcze.Wyraznq roinic~ w stosunku do okresu sprzed pierwszej wojnyswiatowej widzimy przede wszystkim w strukturze zakon6w m~skich.Nast~puje szybki wzrost zgromadzen kleryckich obcegopochodzenia, reprezentujqcych nowe lub zmodernizowane typydzialalnosci apostolskiej (misjonarskiej, wychowawczej, kulturalno-oswiatowej).R6wniei rozwija si~ wczesniej osiedlona w Polscegrupa zakonow z salezjanami na czele, posiadajqca przed 1914 r.zaledwie kilka plac6wek na terenie Galicji. Pod koniec lat 30-tychstanowi ona blisko 1/4 ogolu zakonnikow. vVlqczajqc tu jezuitowi niektore formacje polskie, jak np. marian6w, naleiy stwierdzic,ze klerycko-apostolski typ zakonow i zgromadzen m~skich dominujezdecydowanie w dwudziestoleciu mi~dzywojennym i wydaje si~charakterystyczny dla owczesnej formacji koscielnej (powyzszegrupy stanowiq lqcznie w r. 1939 blisko polow~ liczby zakonnikoww Polsce).Wlqczajqc tu intensywne procesy polonizacyjne zachodzqcew nowego typu zgromadzeniach m~skich obcego pochodzenia, zja­.wiska powyzsze zdajq si~ wskazywac na 0 wiele szybsze zalamaniesi~ specyfiki XIX-wiecznej polskiego ruchu zakonnego m~skiegonii w przypadku wspolnot kobiecych. Zalamanie to lqczylo si~z jednej strony ze zmianq warunkow rodzimych formowania si~ruchu, m. in. ze znacznymi po r. 1918 mozliwosciami zaangaiowaniasi~ duchowienstwa w dzialalnosc publicznq, z drugiej zas z nieskr~powanqinfiltracjq zewn~trznych wplyw6w koscielnych ­ideowych, organizacyjnych i kulturalnych.Zwr6Cmy z kolei uwag~ na dziedziny pracy zakonow w dwudziestoleciu.Zakony i zgromadzenia m~skie prowadzily w r. 193799 parafii rzymsko-katolickich na ogolnq liczb~ 5.125, a wi~c zaledwie1,8%, gdy ksi~za zakonni stanowili ok. 8% duchowienstwa.Liczba zaklad6w szkolnych prowadzonych przez zakonnik6w nie