Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1466• EUGENIUSZ WI8NIOWSKIona wylqcznie na ich barkach. Dobor kandydatow na stanowiskawikariuszy nalezal do kompetencji plebanow. Pewien wplyw posladalitu jednak rowniez patroni kosciolow, a zdarzalo si~, zesamowolnie powierzali oni stanowiska te kandydatom, nawetwbrew woli plebanow. Biskupi rezerwowali sobie jedynie prawoudzielania zezwolenia na przyj~cie wikariusza, kierujqc si~ troskqo to, by na te odpowiedzialne z duszpasterskiego punktu widzeniastanowiska byli przyjmowani ludzie odpowiedni. Zjawiskiem powszechnymw sredniowieczu, zarowno w Polsce, jak i na Zachodzie,bylo wlocz~gostwo kleru. Poszukujqc lepszych dochodow, lub tezuchodzqc z wlasnej diecezji wskutek popelnionych naduzyc duchownici angazowali si~ cz~sto do pracy parafialnej jako pomocnicyplebanow. Ustawodawstwo synodalne wlocz~gow tych charakteryzujew ciemnych barwach, jako ludzi niegodnych, bez odpowiedniegowyksztalcenia, prowadzqcych gorszqcy tryb zycia, nierzadkozas b~dqcych oszustami, podszywajqcymi si~ pod miano kaplan6w.Stqd tez pleban angazujqc nieznanego sobie kaplana w swejparafii mial obowiqzek sprawdzic pisma polecajqce - Iitteraedimissodales lub commendatitiae - wydane przez lliskupa, z ktoregodiecezji przybysz pochodzil, lub tez zaswiadczenie, stwierdzajqceprzyj~cie kaplana do danej diecezji przez jej ordynariusza.Poniewaz plebani nie zawsze potrafili sprawdzic autentycznoscprzedkladanych im dokumentow, nakazano w r. 1285 proboszczomprzedstawic biskupowi lub archidiakonom nieznanych kaplan6w,dla poddania ich egzaminowi. 0 tym, ze w praktyce nakaz tennie byl przestrzegany i plebani przyjmujqc kler pomocniczy niewieleoglqdali si~ na biskupa, swiadczq owe liczne az po XVI w.uchwalane na synodach postanowienia i sankcje, skierowane zarownoprzeciw duchownym wagabundom, jak i przyjmujqcym ichplebanom.Wikariusze angazowani byli do pracy nie tylko w6wczas, gdypleban czy to wskutek nierezydowania czy tez braku swi~cennie mogl spelniac swych obowiqzkow duszpasterskich, ale takzewtedy, kiedy pleban osobiscie spelnial funkcje duszpasterskie,nie byl jednak w stanie sam nalezycie wywiqzac si~ z nich, czyto wskutek duzych rozmiarow parafii, czy tez znacznej liczbyludnosci. W rozleglych parafiach znajdowaly si~ cz~sfo w odleglychod kosciola parafialnego miejscowosciach kaplice lub koscioly filialne,obslugiwane przez wikariuszy, bqdz to ·stale. przy nichmieszkajqcych, bqdz tez tylko dochodzqcych. Decyzja 0 zaangazowaniuwikariusza nalezala do plebana, ktory w tym zakresiemial duzq swobod~. Ustawodawstwo synodalne zobowiqzywalo godo tego jedynie w wypadku, gdy musial na pewien czas opuscic