Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

DIECEZJE RZYMSKO-KATOLICKIE W XVI-XVIII W.1521kowa i Smolenska, a w pewnych okresach i In£1ant, najubozszebylo biskupstwo chelmskie. Do uposazenia biedniejszych biskupstwdolqczano z reguly bogate.opactwa. .Godnosci senatorskie i piastowane urz~dy powodowaly dalekoidqce zaangazowanie si~ biskupow w sprawy panstwowe odciqgajqcich od spraw diecezji. Juz podstawowe wymaganie SoboruTl:ydenckiego - ' przyj~tego oficjalnie przez episkopat polskiw 1.577 roku - dotyczqce rezydencji nie moglo bye w tych warunkachspeiniane. Zdarzalo si~, ze biskupi pelniqcy funkcje kanclerskiepo kilka lat przebywali poza swojq diecezjq, lub nawetdokonawszy objE:cia diecezji i ingresll do katedry przez zast~pc~nigdy si~ tam osobiscie nie zjawili. Rowniez w czasie pobytu naterenie diecezji cZE:sto mieszkali oni v) swych zamkach lub bogatychrezydencjach z dala od katedry, ktorq odwiedzali tylkow czasie wazniejszych uroczystosci koscieinych. 1 tak na przykiadarcybiskupi gnieznienscy rezydowali stale w Lowiczu, biskupiploccy w Pultusku, a biskllpi krakowscy bardzo cz~sto w Kielcach.Posiadali oni zwykle bardzo liczne dwory zorganizowane na wzordworll krolewskiego i dworow magnackich, obejmujqce szereggodnosci dworskich i urz~dow 7.wiqzanych z zarzqdem dobr biskupichoraz licznq klientel~ zarowno duchownq jak i swieckq, a takZeznaczne orszaki wojskowe. Dw6r nienajbogatszych przeciez biskupowwloclawskich dochodzil w pewnych okresach do trzystuos6b. Stanowil on tez powaznq pozycj~ w wydatkach biskupa, tymbardziej, iz towarzyszyl mu w jego cz~stych podr6zach.Biskup posiadal w diecezji peIni~ wladzy zarowno w sprawachreligijnych, jak administracyjnych i sqdowych. Wykonywa! jqza pomocq rozbudowanego i scisle okreslonego przez Sobol' Trydenckiaparatu diecezjalnego. Aparat ten w powaznym stopniuwyr~czal biskupa-senatora w jego funkcjach, choe nie stanowiljuz zadnej konkurencji dia jego wlad7.Y. Nie oznacza to, aby biskupicalkiem nie interesowali si~ sprawami swoich diecezji. Nasilenietych zainteresowan jest jednak niewqtpliwie rozne w r62­nych okresach i u roznych biskupow. Jest one wyraznie wi~kszeu biskupow drugiej polowy XVI i pierwszej polowy XVII wieku.Ma to widoczny zwiqzek z rozwojem reformacji i zaniepokojeniemz powodu czynionych przez niq post~pow w szeregu diecezji orazz nakazami Soboru Trydenckiego, ktory nie tylko umacnial wIadz~biskupa w diecezji, ale tez na niego skladal odpowiedzialnosei obowiqzek wprowadzania uchwal soborowych w zycie. Choc problemrecepcji uchwal Soboru Trydenckiego nie zostal dotqd nalezyciezbadany i wszystko wskazuje na to, ze mamy tu do czynieniaz procesem dlugotrwalym, to jednak wydaje si~, ze mozemy mowico pewnym modelu biskupa dla tego okresu. Jezeli nie b~dzie to