Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

•EUGENIUSZ WISNIOWSKI.ORGANIZACJA PARAFIALN'A,W POLSCE SREDNIOWIECZNEJW spoleczenstwie feudalnym parafia spelniala funkcje znacznierozleglejsze anizeli dzisiaj. Stal!owila ona wowczas nie tylko najnizszyszczebel w administracyjnym ustroju Kosciola, ale bylarownoczesnie podstawowq kom6rkq zycia spolecznego. W dotychczasowejliteraturze brak .opracowan, ktore ukazywalyby parafi~w Polsce w jej r6znorakich aspektach. Najcz~sciej badano jq odstrony tylko instytucjonalnej, pomijajqc jej aspekt spoleczny. Tymczasemzas w ramach instytucji jakq byla parafia zamykalo si~,rozwijalo i ksztaltowalo niemal cale Zycie 6wczesnego spoleczenstwa.Artykul niniejszy stanowi pr6b~ pokazania rozwoju i funkcjonowaniaorganizacji parafialnej na ziemiach polskich w sredniowieczu,przez kt6re rozumiemy okres do Soboru Trydenckiego.Omawia on wi~c zagadnienie poczqtk6w i przestrzennego rozwojutej organizacji, nast~pnie zas skupiajqce si~ wok6l kosciola parafialnegozycie spoleczellstwa - duchowienstwa i wiernych. Usilujetez nie tyle rozwiqzywac, co sygnalizowac problemy, wymagajqcepogl~bionych studi6w.GENEZA I ROZWOJ PRZESTRZENNYw X w., kiedy Polska przyjmowala chrzeiicijanstwo, parafiabyla na Zachodzie instytucjq powszechnie znanq i od co najmniejszesclU stuleci zakorzenionq w administracyjnym ustroju Kosciola.Na ziemiach polskich istnienie organizacji parafialnej mozemystwierdzic w spos6b nie budzqcy zadnych wqtpliwosci dopierow poczqtkach XIII w. Rodzi si~ jednak pytanie, czy dopiero w tymczasie nastqpilo jej uformowanie, czy tez moze poczqtki jej Sqwczesniejsze. Odpowiedz na to pytanie nie jest bynajmniej latwa,przede wszystkim wskutek wielkiego ub6stwa materialu zr6dlowego.Trzeba stwierdzic, ze parafia jest instytucjq, na kt6rq skladasi~ wiele r6znych element6w: kosci6l, kaplan, cura animarum