Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

JERZY KlOCZOWSKIZAKONY W SREDNIOWIECZNYMKOSCIELE POLSKIMZakony zaj~ly w zyciu spoleczenstwa i Kosciola sredniowiecznegomiejsce tak zasadnicze, iz bez nich nie rna mowy 0 zrozumieniuhistorii tych czasow. 0 ile struktury i podstawowe funkcje diecezjii parafii sredniowiecznej, ustalone ostatecznie w czasach karo­'linskich i wzmocnione w dobie reform gregorianskich nie ulegajqw ciqgu dlugich stuleci zasadniczym zmianorn, 0 tyle w zyciu zakonnymobserwujemy daleko idqce przemiany zwiqzane scislcz caloksztaltem przeobrazen zachodzqcych w spoleczenstwie globalnym.Najogolniej biorqc mozna powiedziec, ze wspolnoty chrzescijantworzqcych zakony stanowily albo zywe, dynamiczne spolecznoscizwi'lzane wielorakimi w~zlami z otaczajqcym ich spoleczenstwem,albo tez zatracaly oWq zywotnosc i schodzily po\volina margines zycia lub wr~cz zanikaly. Wydaje si~ , ze sledz'lc takpoj~tq dynamik~ zycia zakonnego dotrzec mozerny najlepiej douch"vycenia procesow kryzysow i reform calego Kosciola. Badaniaostatnich zwlaszcza lat nad wielkimi reformami Kosciola sredniowiecznegona zachodzie Europy unaoczniajq nam to zjawisko corazto pelniej.Dotychczasowy stan badan nad historiq zakonow polskich niepozwala niestety na zdolne nas dzis zadowolic przedstawienie tejhistorii w tak rozumianych ramach przeksztalcen Kosciola i spoleczenstwapolskiego w sredniowieczu. Historiografia polska, jakzresztq do niedaw na i zagraniczna, zajmowala sj ~ przede wszystkimdziejami gospodarczymi i ar tystycznymi klasztorow pozostawiajqcna uboczu 'problem zycia samych grup lu dzkich w tychze klasztorachi ich zwiqzkow z otaczajqcym spoleczenstwem u j~tychw aspekcie socjologicznym. Przyznac zresztq t r zeba, ze stan zachowanychw Polsce h odel bynajmniej nie ulatwia prowadzenia tegorodzaju badan, choc z drugiej strony ,daleko jeszcze do pelnegowykorzystania istniejqcych materialow. Istotne znaczenie dla zrozumieniazjawisk zachodzqcych w zyciu danego zakonu w Polscesredniowiecznej ma traktowanie ich w scislym zwiqzku z historiq