Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1612ADAM STANOWSKIpodzielone bylo pod wzgl~dem administracyjnym Kr61estwoKongr esowe.Regulujqca sprawy organizacji koscielnej na terenie RzeszyNiemieckiej bulla Piusa VII De salute animarum z 1821 r. konstytuowalame tropoli~ gnieznieilsko-poznansk q obejm uj qcq archidiec e zj~ gniezn iensk o-pozna6skq oraz d i ec e z j ~ chelmiilskq. Arcybiskup gnieznienski uzywal tytulu prym asa Wielkiego Ks i ~ stwaP oznailskiego jak r6wniez zwiqzanego od stuleci z tq siedzibqtytulu P r ym asa P olski. Diecezje wroda wska or az war miilskapod dane zostaly bezposrednio wladzy Stolicy Apostolskiej niew chodzqc w ob r ~ b zi:tdnej organizacji metropolitalnej.Rowniez w 1821 r. P ius VII bullq Stadium paterni affectus powoluje do zycia d ie c e z j ~ tynieckq obejmu jqcq, w zasadzie, lezqcqna terenie Galicji Zachodniej cz~sc dawnej diecezji krakowskieji poddaje jq wladzy metropolity lwowskiego. W r. 1826 siedzibadiecezji zostala pr zeniesiona do Tarnowa a diecezja otrzymalan azw ~ tarnowsk iej. W rezultacie metropolia lwowska obj~la caleterytorium Galicji, a w sklad jej wchodzily: archidiecezja lwowskaoraz diecezja pr7emyska i tarnowska. Arcybiskup lwowski uzywaln adanego mu przez dwor austriacki tytulu Prymasa Galicji.W wyniku tych zmian na terytorium obj~tym sieciq 19 diecezjidawnej organizacji koscielnej (12 diecezji metropolii gnieznieiJ.­skiej, 6 metropolii lwowskiej i wyj~ta diecezja warminska), powstalo25 diecezji: w Kr61estwie Kongresowym 8 diecezji metropoliiwarszawskiej, na terenie tzw. ziem zabranych 6 diecezji metropoliimohylowskiej, w zaborze pruskim 3 diecezje metropoliignieznieilsko-poznanskiej oraz 2 diecezje wyj~te - wroclawskai warminska, w Galicji 3 diecezje metropolii lwowskiej. Wzrostliczby diecezji dokonal si~ przede wszystkim w rezultacie podzialudwoch najwi~kszych diecezji dawnej Rzeczypospolitej: wilenskieji krakowskiej. Z tego punktu widzenia przeprowadzone zmiany ­mimo calego -tragizmu wydarzeil politycznych, z ktorymi byly onezwiqzane - mozna uwazac za krok naprzod w rozwoju poIskiejsieci diecezjalnej.Do najwazniejszych zmian w organizacji terytorialnej diecezji,kt6re dokonaly si~ w ciqgu XIX w., zaliczyc nalezy:- na terenie metropolii warszawskiej zniesienie w r. 1867 diecezjipodlaskiej i wlqczenie jej terytorium do diecezji lubelskiej;- na terenie metropolii mohylowskiej utworzenie w r. 1847 napoludniu imperium nowej diecezji chersonskiej przeksztalconejw r. 1852 na tyraspolskq (z siedzibq w Saratowie) oraz zniesieniew r . 1865 diecezji kamienieckiej, a w r. 1869 - minskiej;- dokonanie w r. 1833 faktycznego podzialu diecezji krakowskiejna dwie cz~sci obejmujqce terytorium Rzeczypospolitej